#დილაუზმოს_ფიქრებიდან
“თუნდ ზღვა ემართოს სისხლისა”
შეიძლება თუ არა მხატვრული ნაწარმოებიდან რომელიმე პერსონაჟის მიერ გამოთქმული აზრის პირდაპირ ცხოვრებაში წესად გადმოტანა, მეტიც, საზოგადოებრივ ნორმად, პრინციპად დასახვა? აქვს თუ არა მნიშვნელობა იმას, თუ რომელი მხატვრული მეთოდის, სკოლის კონტექსტშია მოსააზრებელი ტექსტი, საიდანაც ეს აზრია ,,გაციტატებული”? - ამ და სხვა მსგავს კითხვებს აღმიძრავს ერთ შემთხვევაზე ფიქრი.
“დღეს სტუმარია ის ჩემი, თუნდ ზღვა ემართოს სისხლისაო” - ხშირად გაისმის ჩვენში.
ჩემი ფიქრით, აუცილებელია, გავიხსენოთ, რომ ამას ამბობს არა ავტორი, არამედ მისი პერსონაჟი - ქისტი ჯოყოლა(!!) ხომ არ მეშლება? ლიტმცოდნეობითი აქსიომაა: ავტორი და მისი პერსონაჟი, რაოდენ ახლოსაც არ უნდა მოჩანდნენ ისინი, იგივეობრივნი - ვერასოდეს იქნებიან, თვით ავტობიოგრაფიულ ნაწარმოებშიც კი. მოდით, აქ შევწყვიტოთ თეორეტიზირება და კონკრეტულ საკითხს ასე შევხედოთ:
სადღაც, კავკასიის მთიანეთში გასულ საუკუნეებში ან იქნებ ახლაც გავრცელებული სტუმარ-მასპინძლობის წესები - რომელიც ვაჟამ შესანიშნავად გამოსახა, რატომ უნდა იყოს გასათვალისწინებელი და სავალდებულო ვინმესთვის - მაგალითად, ოცდამეერთე საუკუნის “ფეისბუქელისთვის”? ვაჟა არ იყო სოციალისტური რეალიზმის წარმომადგენელი, რათა, მარტივად რომ ვთქვათ, აესახა ტიპობრივი გმირი - ტიპობრივ გარემოში”. ამის საპირისპიროდ, იგი იყო რომანტიკოსი, რომელიც გამოსახავდა, ასევე მარტივად ვთქვათ, უნიკალურ გმირს- უნიკალურ გარემოში.
უნიკალურობას - როგორც კი ნორმად დავისახავთ, გატიპიურებას მოვუნდომებთ, ამით არსს გამოვაცლით, მოვსპობთ მას, როგორც რამ უნიკალურობას. და რაც მთავარია, რამდენიმე საუკუნის წინანდელი უნიკალური პერსონაჟის - ქისტი ჯოყოლას, ,,სტუმარ-მასპინძლის” გარდა, ვაჟას კალამს სხვა გენიალური პოემებიც ეკუთვნის, მაგალითად, “ბახტრიონი”…
კომენტარები |
ილუსტრაციები |
რეცენზიები |
|
13. ახლა გადავხედე კომენტარებს და ლოთზეც დავწერ ბარემ: რაც შეეხება ბიბლიას, ქრისტემ ისიც თქვა ერთ ლოყაში რომ გაგარტყამენ მეორე მიუშვირეო, რამდენ თქვენგანს შეუსრულებია ეს? დარწმუნებული ვარ ვინმემ რომ გაგარტყათ გადაალწაწავთ თავზე რაც ხელში მოგხვდებათ. ხო და ქრისტეს ნათქვამს თუ არ ასრულებთ ლოთზე ნუ გადაირევით, ძველ აღთქმაში კიდევ ბევრი რამ წერია. ახლა გადავხედე კომენტარებს და ლოთზეც დავწერ ბარემ: რაც შეეხება ბიბლიას, ქრისტემ ისიც თქვა ერთ ლოყაში რომ გაგარტყამენ მეორე მიუშვირეო, რამდენ თქვენგანს შეუსრულებია ეს? დარწმუნებული ვარ ვინმემ რომ გაგარტყათ გადაალწაწავთ თავზე რაც ხელში მოგხვდებათ. ხო და ქრისტეს ნათქვამს თუ არ ასრულებთ ლოთზე ნუ გადაირევით, ძველ აღთქმაში კიდევ ბევრი რამ წერია.
12. ამ პოემიდან მხოლოდ ამ ერთი ფრაზის ციტირება არის მანიპულაცია და მეტი არაფერი. კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ფრაზით იმ ადამიანებზე ზემოქმედებენ ვისაც ეს პოემა არ აქვს წაკითხული.
თუ სრულ სურათში შევხედავთ, მას (ჯოყოლას) მტერი კი არ შეუშვია სახლში, არამედ უბრალო მონადირე. ზვიადაურს რომ გაემხილა მისი ვინაობა იქვე გასცემდა პასუხს, ეს ზვიადაურმაც იგრძნო და დამალა ნამდვილი სახელი და გვარი! ხოლო როდესაც უკვე სახლში იყო მისი სახლიდან გამოყვანა და მოკვლა იუკადრისა.
ასე რომ, არავის უთქვამს მტერი რომ კარზე მოგადგება არიქა სტუმრად მოვიდა და გაუმასპინძლდი თავს შემოევლეო. ამ პოემაში ის არის ნათქვამი თუ მოყვარე გეგონა და მტერი აღმოჩნდა მაინცდამაინც კარის ზღურბლზე ნუ გაიმეტებო...
ასე რომ, ამ ვანია რუსებს რომ ფართოდ გაუხსენით დარიალი და საქართველოში ლაღობენ, ეს უბრალოდ სილაჩრეა და სტუმართმასპინძლობით ვერ გავამართლებთ. მწარედ მოვიმკით ამ სილაჩრის ნაყოფს სამწუხაროდ. ამ პოემიდან მხოლოდ ამ ერთი ფრაზის ციტირება არის მანიპულაცია და მეტი არაფერი. კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ფრაზით იმ ადამიანებზე ზემოქმედებენ ვისაც ეს პოემა არ აქვს წაკითხული.
თუ სრულ სურათში შევხედავთ, მას (ჯოყოლას) მტერი კი არ შეუშვია სახლში, არამედ უბრალო მონადირე. ზვიადაურს რომ გაემხილა მისი ვინაობა იქვე გასცემდა პასუხს, ეს ზვიადაურმაც იგრძნო და დამალა ნამდვილი სახელი და გვარი! ხოლო როდესაც უკვე სახლში იყო მისი სახლიდან გამოყვანა და მოკვლა იუკადრისა.
ასე რომ, არავის უთქვამს მტერი რომ კარზე მოგადგება არიქა სტუმრად მოვიდა და გაუმასპინძლდი თავს შემოევლეო. ამ პოემაში ის არის ნათქვამი თუ მოყვარე გეგონა და მტერი აღმოჩნდა მაინცდამაინც კარის ზღურბლზე ნუ გაიმეტებო...
ასე რომ, ამ ვანია რუსებს რომ ფართოდ გაუხსენით დარიალი და საქართველოში ლაღობენ, ეს უბრალოდ სილაჩრეა და სტუმართმასპინძლობით ვერ გავამართლებთ. მწარედ მოვიმკით ამ სილაჩრის ნაყოფს სამწუხაროდ.
11. ვაჟას,შოთას და სხვა გენიოსების აზროვნებაზე გაზრდილ თაობებს სხვა ზნეობა აქვთ.კორექციას არ საჭიროებს.
ფაქტები მეტყველებს.
ვაჟას,შოთას და სხვა გენიოსების აზროვნებაზე გაზრდილ თაობებს სხვა ზნეობა აქვთ.კორექციას არ საჭიროებს.
ფაქტები მეტყველებს.
10. ,,სტუმარი ღვთისაა" - სულო ეს არის. რა საჭიროა ამდენი ფილოსოფია? ვინც სტუმრის წინააღმდეგ წავა, მიდის ღმერთის წინააღმდეგაც. ეს თქვა ვაჟამ, გამომდინარე ქრისტიანული მორალიდან.. ვეთანხმები მუხას.
,,სტუმარი ღვთისაა" - სულო ეს არის. რა საჭიროა ამდენი ფილოსოფია? ვინც სტუმრის წინააღმდეგ წავა, მიდის ღმერთის წინააღმდეგაც. ეს თქვა ვაჟამ, გამომდინარე ქრისტიანული მორალიდან.. ვეთანხმები მუხას.
9. ჩემი ფიქრით, ასე გამოდის კონტექსტიდან მხოლოდ ტექსტის ფრაგმენტის ამოგლეჯა. ასევე, ვფიქრობ, აქსიოლოგიური პლანისთვის ყურადღების მიქცევაც არ იქნებოდა ურიგო. როდესაც მოძალადეს საკუთარი ნებით რაიმე სხვას სთავაზობ, შეთავაზებული წარმოუდგენელია, ნაკლები ღირებულებისა იყოს იმაზე, რის მოპოვებასაც იგი ძალით ცდილობს. ორი პატიოსანი ქალის, მასპინძლის საკუთარი შვილების ფასი იმ ბრბოსათვის, ლოგიკურად, უფრო მეტი უნდა ყოფილიყო, ვიდრე სტუმარი-ანგელოზებისა, რომ პირობას დახარბებოდნენ და დათანხმებოდნენ.
ჩემი ფიქრით, ასე გამოდის კონტექსტიდან მხოლოდ ტექსტის ფრაგმენტის ამოგლეჯა. ასევე, ვფიქრობ, აქსიოლოგიური პლანისთვის ყურადღების მიქცევაც არ იქნებოდა ურიგო. როდესაც მოძალადეს საკუთარი ნებით რაიმე სხვას სთავაზობ, შეთავაზებული წარმოუდგენელია, ნაკლები ღირებულებისა იყოს იმაზე, რის მოპოვებასაც იგი ძალით ცდილობს. ორი პატიოსანი ქალის, მასპინძლის საკუთარი შვილების ფასი იმ ბრბოსათვის, ლოგიკურად, უფრო მეტი უნდა ყოფილიყო, ვიდრე სტუმარი-ანგელოზებისა, რომ პირობას დახარბებოდნენ და დათანხმებოდნენ.
8. მთელი ამ ფრაგმენტიდან, „სტუმარ-მასპინძლის“ თემის თვალსაზრისით, საინტერესოა მხოლოდ ერთი ფრაზა: „იმ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი“. ეს არის არსი.
მთელი ამ ფრაგმენტიდან, „სტუმარ-მასპინძლის“ თემის თვალსაზრისით, საინტერესოა მხოლოდ ერთი ფრაზა: „იმ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი“. ეს არის არსი.
7. ნება მომეცით, არ დაგეთანხმოთ. თავზარდამცემია ჩემთვის ლოტის სტუმარმასპინძლური შეთავაზება ბრბოსადმი. სტუმარ ანგელოზთა სანაცვლოდ - საკუთარი ქალიშვილები!
რომ ეთქვა ბრბოს, კარგი, სამაგიეროდ, შენი ქალიშვილები მოგვეცი გასაუპატიურებლადო? მერე?
მოდით, სრულად გადავიკითხოთ თანამედროვე ქართულად თარგმნილი ეს ეპიზოდი, რადგან ჩვენ ორს გარდა, სხვებიც ეცნობიან ამ კომენტარებს და შესაძლოა, ზუსტად აღარ ახსოვდეს ბევრს, რა ხდება იქ და ამის გამო გაუჭირდეს გარკვევა ჩვენი მსჯელობის არსში:
ძველი აღთქმა
დაბადება
თავი მეცხრამეტე
1. შევიდა ორი ანგელოზი სოდომში საღამო ხანს, როცა სოდომის კარიბჭესთან იჯდა ლოტი. დაინახა ისინი ლოტმა, წამოუდგა მისაგებებლად და მდაბლად თაყვანისცა.
2. უთხრა: აქეთ მობრძანდით, ჩემო ბატონებო, შემოუხვიეთ თქვენი მორჩილის სახლში. ფეხს დაიბანთ, ღამეს გაათევთ, დილით კი ადრე ადგებით და თქვენს გზაზე წახვალთ. უთხრეს: არა, ქუჩაში გავათევთ ღამეს.
3. არ მოეშვა ლოტი და მათაც შეუხვიეს მის სახლში. გაუმზადა სასმელი ლოტმა, დაუცხო ხმიადები და ჭამეს.
4. ვიდრე დასაძინებლად დაწვებოდნენ, გარს შემოადგნენ სახლს ქალაქის მკვიდრნი, სოდომელი კაცები - ჭაბუკი თუ მოხუცი, მთელი ხალხი მოადგა ყოველის მხრიდან.
5. დაუძახეს ლოტს და უთხრეს: სად არიან ის კაცები, წუხელ რომ გესტუმრნენ? გამოიყვანე ჩვენთან, უნდა შევიცნოთ.
6. გამოვიდა მათთან ლოტი კარის ზღურბლზე და გამოიხურა კარი.
7. უთხრა: ნუ იზამთ ბოროტებას, ძმებო!
8. აჰა, ორი ქალიშვილი მყავს, რომელთაც მამაკაცი არ იციან; მათ გამოგიყვანთ და უყავით, რაც გენებოთ. ოღონდ იმ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი.
9. უთხრეს: მოშორდი აქედან! კვლავ უთხრეს: მარტოხელა კაცი მდგმურად მოსულხარ აქ და უკვე სამართალს სჯი? ახლა მათზე უარეს საქმეს დაგმართებთ. არ მოეშვნენ ამ კაცს, ლოტს და მიიჭრნენ კარის შესამტვრევად.
10. გამოიწოდეს ხელი სტუმარმა კაცებმა, შინ შეიყვანეს ლოტი და ჩაკეტეს კარი.
11. იმ კაცებს კი, სახლის შესასვლელთან რომ იდგნენ, სიბრმავე მოჰგვარეს დიდიან-პატარიანა და მათ ქანცი გაუწყდათ შესასვლელის ძებნაში. ნება მომეცით, არ დაგეთანხმოთ. თავზარდამცემია ჩემთვის ლოტის სტუმარმასპინძლური შეთავაზება ბრბოსადმი. სტუმარ ანგელოზთა სანაცვლოდ - საკუთარი ქალიშვილები!
რომ ეთქვა ბრბოს, კარგი, სამაგიეროდ, შენი ქალიშვილები მოგვეცი გასაუპატიურებლადო? მერე?
მოდით, სრულად გადავიკითხოთ თანამედროვე ქართულად თარგმნილი ეს ეპიზოდი, რადგან ჩვენ ორს გარდა, სხვებიც ეცნობიან ამ კომენტარებს და შესაძლოა, ზუსტად აღარ ახსოვდეს ბევრს, რა ხდება იქ და ამის გამო გაუჭირდეს გარკვევა ჩვენი მსჯელობის არსში:
ძველი აღთქმა
დაბადება
თავი მეცხრამეტე
1. შევიდა ორი ანგელოზი სოდომში საღამო ხანს, როცა სოდომის კარიბჭესთან იჯდა ლოტი. დაინახა ისინი ლოტმა, წამოუდგა მისაგებებლად და მდაბლად თაყვანისცა.
2. უთხრა: აქეთ მობრძანდით, ჩემო ბატონებო, შემოუხვიეთ თქვენი მორჩილის სახლში. ფეხს დაიბანთ, ღამეს გაათევთ, დილით კი ადრე ადგებით და თქვენს გზაზე წახვალთ. უთხრეს: არა, ქუჩაში გავათევთ ღამეს.
3. არ მოეშვა ლოტი და მათაც შეუხვიეს მის სახლში. გაუმზადა სასმელი ლოტმა, დაუცხო ხმიადები და ჭამეს.
4. ვიდრე დასაძინებლად დაწვებოდნენ, გარს შემოადგნენ სახლს ქალაქის მკვიდრნი, სოდომელი კაცები - ჭაბუკი თუ მოხუცი, მთელი ხალხი მოადგა ყოველის მხრიდან.
5. დაუძახეს ლოტს და უთხრეს: სად არიან ის კაცები, წუხელ რომ გესტუმრნენ? გამოიყვანე ჩვენთან, უნდა შევიცნოთ.
6. გამოვიდა მათთან ლოტი კარის ზღურბლზე და გამოიხურა კარი.
7. უთხრა: ნუ იზამთ ბოროტებას, ძმებო!
8. აჰა, ორი ქალიშვილი მყავს, რომელთაც მამაკაცი არ იციან; მათ გამოგიყვანთ და უყავით, რაც გენებოთ. ოღონდ იმ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი.
9. უთხრეს: მოშორდი აქედან! კვლავ უთხრეს: მარტოხელა კაცი მდგმურად მოსულხარ აქ და უკვე სამართალს სჯი? ახლა მათზე უარეს საქმეს დაგმართებთ. არ მოეშვნენ ამ კაცს, ლოტს და მიიჭრნენ კარის შესამტვრევად.
10. გამოიწოდეს ხელი სტუმარმა კაცებმა, შინ შეიყვანეს ლოტი და ჩაკეტეს კარი.
11. იმ კაცებს კი, სახლის შესასვლელთან რომ იდგნენ, სიბრმავე მოჰგვარეს დიდიან-პატარიანა და მათ ქანცი გაუწყდათ შესასვლელის ძებნაში.
6. ჩემი აზრით ორი თემაა: პირველი - მამათმავლობა სოდომში და ლოტის გამიჯვნა მის ბინადართაგან /რატომაც გადარჩა/ და მეორე - სტუმარ-მასპინძლობა.
ჩემი აზრით ორი თემაა: პირველი - მამათმავლობა სოდომში და ლოტის გამიჯვნა მის ბინადართაგან /რატომაც გადარჩა/ და მეორე - სტუმარ-მასპინძლობა.
5. სამწუხაროდ, ლოტის მიერ ანგელოზების გასაუპატიურებლად მივარდნილი ბრბოსთვის სტუმარი-ანგელოზების არგადაცემა და სანაცვლოდ, თავისი გასათხოვარი ქალიშვილების შეთავაზება -სწორედაც რომ, არქეტიპულად უკავშირდება ამ ამბავს. სამწუხაროდ, ლოტის მიერ ანგელოზების გასაუპატიურებლად მივარდნილი ბრბოსთვის სტუმარი-ანგელოზების არგადაცემა და სანაცვლოდ, თავისი გასათხოვარი ქალიშვილების შეთავაზება -სწორედაც რომ, არქეტიპულად უკავშირდება ამ ამბავს.
4. ნინო, რაც თქვენ დაწერეთ სულ სხვა თემაა. ის აქ არ განიხილება. მე ბიბლიიდან მხოლოდ იმ საკითხს შევეხე, რომელსაც უკავშირდება თქვენი პუბლიკაცია.
ნინო, რაც თქვენ დაწერეთ სულ სხვა თემაა. ის აქ არ განიხილება. მე ბიბლიიდან მხოლოდ იმ საკითხს შევეხე, რომელსაც უკავშირდება თქვენი პუბლიკაცია.
3. მადლობა მუხა, მზია! მზია, საშინელებას სთავაზობს ლოტი ამგელოზების გასაუპატიურებლად მისულ თანაქალაქელებს. ამათ თავი დაანებეთ და სანაცვლოდ ჩემს ქალიშვილებს გაგატანთო. ლექსიც მაქვს მაგაზე, მაგრამ სათაური აღარ მახსოვს. ამის გააზრების მერე უფრო მიადვილდება იმისი გაგება, უკაცოდ დარჩენილმა ლოტის ქალიშვილებმა საკუთარი მამა რომ დაათვრეს და მასთან ინცესტური სქესობრივი კავშირის შედეგად გააჩინეს შვილები, რომელთაგანაც მერე მთელი მოდგმა წამოვიდა. მადლობა მუხა, მზია! მზია, საშინელებას სთავაზობს ლოტი ამგელოზების გასაუპატიურებლად მისულ თანაქალაქელებს. ამათ თავი დაანებეთ და სანაცვლოდ ჩემს ქალიშვილებს გაგატანთო. ლექსიც მაქვს მაგაზე, მაგრამ სათაური აღარ მახსოვს. ამის გააზრების მერე უფრო მიადვილდება იმისი გაგება, უკაცოდ დარჩენილმა ლოტის ქალიშვილებმა საკუთარი მამა რომ დაათვრეს და მასთან ინცესტური სქესობრივი კავშირის შედეგად გააჩინეს შვილები, რომელთაგანაც მერე მთელი მოდგმა წამოვიდა.
2. საინტერესო თემაა , შეიძლებოდა უფრო ვრცლადაც მოგეწოდებინა მაგალითად მე.თანახმა ვარ სტუმარ- მასპინძლობის წესები გათვალისწინებული იყოს ოცდამეერთე საუკუნისთვის. ვაჟა გენია იყო! საინტერესო თემაა , შეიძლებოდა უფრო ვრცლადაც მოგეწოდებინა მაგალითად მე.თანახმა ვარ სტუმარ- მასპინძლობის წესები გათვალისწინებული იყოს ოცდამეერთე საუკუნისთვის. ვაჟა გენია იყო!
1. ეს თემა ბიბლიაშიც გვხვდება. როცა ლოტს/ლოთს/ ანგელოზები ესტუმრნენ, სოდომელები მოადგნენ მის სახლს და უთხრეს, გამოიყვანე ჩვენთან, უნდა შევიცნოთ. ლოტმა უპასუხა, ამ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი /დაბადება 19:8/.
ვფიქრობ, არც დღეს ენდომება ვინმეს, მასთან სტუმრად მყოფს ავნოს ვინმემ, ან დააპატიმროს, ან მოკლას.
თუმცა მსჯელობა, ამ თემის ირგვლივ, საინტერესოა. დამაკმაყოფილებელი
ეს თემა ბიბლიაშიც გვხვდება. როცა ლოტს/ლოთს/ ანგელოზები ესტუმრნენ, სოდომელები მოადგნენ მის სახლს და უთხრეს, გამოიყვანე ჩვენთან, უნდა შევიცნოთ. ლოტმა უპასუხა, ამ კაცებს არაფერი ავნოთ, რადგან ჩემს ჭერქვეშ არიან შემოსულნი /დაბადება 19:8/.
ვფიქრობ, არც დღეს ენდომება ვინმეს, მასთან სტუმრად მყოფს ავნოს ვინმემ, ან დააპატიმროს, ან მოკლას.
თუმცა მსჯელობა, ამ თემის ირგვლივ, საინტერესოა. დამაკმაყოფილებელი
|
|
მონაცემები არ არის |
|
|