Ernest Hemingway

ერნესთ ჰემინგუეი               
                                       

მოხუცი ხიდთან


ინგლისურიდან თარგმნა ადვოკატმა კახაბერ როდინაძემ


ფოლადის ჩარჩოს სათვალებიანი მოხუცი გზის პირას ჩამომჯდარიყო. ტანსაცმელი დამტვერილი ჰქონდა. მდინარეზე გადადებულ პონტონის ხიდზე ორთვალები, სატვირთო ავტომანქანები, ქალები და ბავშვები გადმოდიოდნენ. საქონელშებმული ორთვალები ხიდიდან ციცაბო ფერდობზე  ნელა მიიწევდნენ, ჯარისკაცები ორთვალების ბორბლების თვლებს ებრჯინებოდნენ და ამით ციცაბო ფერდობზე  აგორებაში ეხმარებოდნენ. ნაპირზე მაღალი სიჩქარით ამომავალი სატვირთო ავტომანქანები გვერდით უხვევდნენ და დაუყოვნებლივ ტოვებდნენ იქაურობას. გლეხები კოჭებამდე მტვერში მილასლასებდნენ. მოხუცი კი უძრავად იჯდა. ისე დაღლილი იყო, რომ სიარული არ შეეძლო. 
მე ნაბრძანები მქონდა ხიდზე გადასვლა, ხიდის გადაღმა მდებარე პლაცდარმის დაზვერვა და იმის დადგენა, თუ სადამდე შეძლო მტერმა წინ წაწევა. დავალება შევასრულე და უკან დავბრუნდი. უკვე არც ისე ბევრი ორთვალა და ძალიან ცოტა ქვეითად მოსიარულე თუ იყო შემორჩენილი, მოხუცი კი ჯერ კიდევ აქ იყო.
– ”საიდან ხართ?”– ვკითხე. 
–”სან კარლოსიდან”, – გაიღიმა.
მისი მშობლიური ქალაქი იყო. ამ სიტყვის გაგონება სიამოვნებდა, ამიტომაც გაიღიმა.
– ”ცხოველებზე ვზრუნავდი”, – ამიხსნა.
– ”ოჰ”, –  ჩავილაპარაკე, თუმცა პასუხის მნიშვნელობა ბოლომდე ვერ გავაცნობიერე. 
– ”დიახ”, – თქვა, – ”იმისთვის დავრჩი, რომ ცხოველებზე მეზრუნა. სან კარლოსი  უკანასკნელმა მე დავტოვე”.             
მოხუცი არ ჰგავდა მწყემს. შევხედე მის დამტვერილ შავ ტანსაცმელს, დამტვერილ ნაცრისფერ სახეს, ფოლადის ჩარჩოებიან სათვალეებს და გაკვირვებულმა ვკითხე:
– ”რომელი ცხოველები?”
– ”სხვადასხვა ცხოველები”, – მიპასუხა და თავი გააქნია, – ”იძულებული ვიყავი მიმეტოვებინა”.
ამ დროს ხიდსა და მდინარის გადაღმა მდებარე ებრო დელტას რაიონს ვათვალიერებდი.  ეს ადგილი აფრიკას მაგონებდა. ვცდილობდი გამომეცნო, როდის გამოჩნდებოდა მტერი. ყურადღებით ველოდებოდი იმ პირველ ჩქამს, რომელიც იმ მარად საიდუმლო მოვლენის მანიშნებელი იქნებოდა, რასაც მოწინააღმდეგეთა ფრონტების კონტაქტი ჰქვია. მოხუცი ჯერ კიდევ აქ იყო.
– ”რომელი ცხოველები?“  – ვიკითხე.
– ”სულ სამი ცხოველი“, – ამიხსნა, – ”ორი თხა და ერთი კატა, გარდა ამისა, ოთხი წყვილი მტრედი“.
–”იძულებული იყავით მიგეტოვებინათ?“ – ვიკითხე.
– ”დიახ, არტილერიის გამო. კაპიტანმა მითხრა, რომ ისინი უნდა  მიმეტოვებინა. არტილერიის გამო”.
– ”ოჯახი გყავთ?” – ვიკითხე და თან ხიდის მოპირდაპირე მხარეს ვათვალიერებდი, რომელზედაც ამ დროს ციცაბო ფერდობიდან ჩამომავალი უკანასკნელი რამდენიმე ორთვალა მოიჩქაროდა.
– ”არა”, – თქვა, – ”მხოლოდ ცხოველები. კატას, რა თქმა უნდა, არაფერი შეემთხვევა. კატას თვითონ შეუძლია იზრუნოს საკუთარ თავზე, მაგრამ სხვები?”
– ”რას ფიქრობთ პოლიტიკის შესახებ?” – ვიკითხე. 
–”პოლიტიკა არ მაინტერესებს”, – თქვა, – ”სამოცდათექვსმეტი წლის ვარ. თორმეტი კილომეტრი გამოვიარე.  მეტი სიარული აღარ შემიძლია...”
– ”ეს ის ადგილი არ არის, სადაც თქვენ დასვენებას შეძლებთ”, – ვთქვი, – ”შეეცადეთ, რომ ამ გზის გაყოლებაზე მდებარე გზაჯვარედინამდე მიხვიდეთ. ამ გზაჯვარედინიდან  ტორტოზას გადასახვევი იწყება. გზაჯვარედინზე  სატვირთო ავტომანქანები დადიან”.
– ”ცოტა ხანს მოვიცდი”, – თქვა, – ”და  შემდეგ წავალ. სად მიდიან სატვირთო ავტომანქანები?”
– ”ბარსელონაში”, – ვუპასუხე.
– ”არავის ვიცნობ იქ”, – თქვა, – ”მაგრამ მაინც დიდი მადლობა. კიდევ ერთხელ დიდი მადლობა”.
მოხუცმა სახის უაზრო გამომეტყველებით შემხედა, შემდეგ კიდევ ერთხელ შემომჩივლა:
– ”კატას არაფერი შეემთხვევა. დარწმუნებული ვარ. არ ღირს კატაზე დარდი.  მაგრამ სხვები? რას ფიქრობთ სხვების შესახებ?”
– ”ყველაფერი კარგად იქნება”.
– ”ასე ფიქრობთ?” 
–”რატომაც არა”, – ვუპასუხე და გავარგძელე მდინარის მოპირდაპირე ნაპირის დათვალიერება, სადაც უკვე აღარც ორთვალები ჩანდა.
–”მაგრამ არტილერია... რა შეემთხვევათ მათ...…მაშინ, როცა კაპიტანმა თვითონ მე მითხრა იქაურობა დამეტოვებინა. არტილერიის გამო...”
– ”მტრედების გალიის კარი ღია დატოვეთ?”– ვიკითხე.
– ”დიახ”.
– ”მაშინ ისინი გაფრინდებოდნენ”. 
–”დიახ, ისინი გაფრინდებოდნენ, მაგრამ სხვები? უკეთესია, თუ სხვებზე არ ვიფიქრებ”. – თქვა.
– ”თქვენ უკვე დაისვენეთ? მე უნდა წავიდე”, – ვჩქარობდი, – ”წამოდექით, შეეცადეთ, რომ ახლავე წახვიდეთ”.
– ”გმადლობთ”, – თქვა და ძლივს წამოდგა. შეტორტმანდა. ფეხზე ძლივს იდგა. იძულებული იყო ისევ მტვერში დამჯდარიყო...
– ”ცხოველებზე ვზრუნავდი... მხოლოდ ცხოველებზე ვზრუნავდი...” – თქვა უაზროდ, უმისამართოდ...
ყველაფერი ნათელი იყო. კვირა დღე იყო. აღდგომა. ფაშისტები ებროს მიმართულებით უტევდნენ. ნაცრისფერი ღრუბლები იმდენად დაბლა ჩამოწვენილიყვნენ, რომ თვითმფრინავებს ფრენა არ შეეძლოთ. ფაშისტური ავიაცია  აღარ ჩანდა. ეს იყო ყველაზე დიდი ბედნიერება, რაც კი მოხუცს შეეძლო ესურვა, – და კიდევ იმის შეგნება, რომ კატებს შეუძლიათ საკუთარ თავზე ზრუნვა.


Old Man at the Bridge

by Ernest Hemingway 

An old man with steel rimmed spectacles and very dusty clothes sat by the side of the road. There was a pontoon bridge across the river and carts, trucks, and men, women and children were crossing it. The mule-drawn carts staggered up the steep bank from the bridge with soldiers helping push against the spokes of the wheels. The trucks ground up and away heading out of it all and the peasants plodded along in the ankle deep dust. But the old man sat there without moving. He was too tired to go any farther. 
It was my business to cross the bridge, explore the bridgehead beyond and find out to what point the enemy had advanced. I did this and returned over the bridge. There were not so many carts now and very few people on foot, but the old man was still there. 
"Where do you come from?" I asked him. 
"From San Carlos," he said, and smiled. 
That was his native town and so it gave him pleasure to mention it and he smiled. 
"I was taking care of animals," he explained. "Oh," I said, not quite understanding. 
"Yes," he said, "I stayed, you see, taking care of animals. I was the last one to leave the town of San Carlos." 
He did not look like a shepherd nor a herdsman and I looked at his black dusty clothes and his gray dusty face and his steel rimmed spectacles and said, "What animals were they?" 
"Various animals," he said, and shook his head. "I had to leave them." 
I was watching the bridge and the African looking country of the Ebro Delta and wondering how long now it would be before we would see the enemy, and listening all the while for the first noises that would signal that ever mysterious event called contact, and the old man still sat there. 
"What animals were they?" I asked. 
"There were three animals altogether," he explained. "There were two goats and a cat and then there were four pairs of pigeons." 
"And you had to leave them?" I asked. 
"Yes. Because of the artillery. The captain told me to go because of the artillery." 
"And you have no family?" I asked, watching the far end of the bridge where a few last carts were hurrying down the slope of the bank. 
"No," he said, "only the animals I stated. The cat, of course, will be all right. A cat can look out for itself, but I cannot think what will become of the others." 
"What politics have you?" I asked. 
"I am without politics," he said. "I am seventy-six years old. I have come twelve kilometers now and I think now I can go no further." "This is not a good place to stop," I said. "If you can make it, there are trucks up the road where it forks for Tortosa." 
"I will wait a while," he said, "and then I will go. Where do the trucks go?" 
"Towards Barcelona," I told him. 
"I know no one in that direction," he said, "but thank you very much. Thank you again very much." 
He looked at me very blankly and tiredly, then said, having to share his worry with some one, "The cat will be all right, I am sure. There is no need to be unquiet about the cat. But the others. Now what do you think about the others?" 
"Why they'll probably come through it all right." "You think so?" 
"Why not," I said, watching the far bank where now there were no carts. 
"But what will they do under the artillery when I was told to leave because of the artillery?" 
"Did you leave the dove cage unlocked?" I asked. "Yes." 
"Then they'll fly." 
"Yes, certainly they'll fly. But the others. It's better not to think about the others," he said. 
"If you are rested I would go," I urged. "Get up and try to walk now." 
"Thank you," he said and got to his feet, swayed from side to side and then sat down backwards in the dust. 
"I was taking care of animals," he said dully, but no longer to me. "I was only taking care of animals." 
There was nothing to do about him. It was Easter Sunday and the Fascists were advancing toward the Ebro. It was a gray overcast day with a low ceiling so their planes were not up. That and the fact that cats know how to look after themselves was all the good luck that old man would ever have.