| ავტორი: აზგო ჟანრი: კრიტიკა-პუბლიცისტიკა 6 მარტი, 2016 |
გამოვალ ამ ერთს სიტყვაში, რა მენაღვლება? მართლა მძიმე სურათია. კომენტარი ვერ დამიწერია, ნაგავზე -ნაგავი ტექსტებია პროზაში. ხელადვე მინდა ვთქვა რომ სიტყვა „ნაგავი“ დიახ, მხოლოდ და მხოლოდ ტექსტებს ეხება, თორემ ისე ყველა ამ საიტის წევრს პატივს ვცემ. თუნდაც იმიტომ რომ ისინი, ჩემის არ იყოს, აგრეთვე ლიტერატურის ერთგული თაყვანისმცემელნი არიან. კითხულობენ, წერენ, ერთმანეთს ეხმარებიან ტექსტების დახვეწაში... ახლა, რატომ გამოვდივარ ასე კატეგორიულად? იმიტომ რომ ჩემი დაკვირვებით და დახარისხებით გამომივიდა რომ მხატვრული პროზა შედგება ორი ნაწილისგან: ერთია რეალიზმის დახატვა, სინამდვილის სურთი თუ მისი ანარეკლი, მეორე თავად ავტორის მიერ შეთხზული ამბავი ანუ შემოქმედება, ანუ დღევანდელურად - კრეატივი. ჰოდა ზუსატად ეს უკრეატივობა ღუპავს მონდომებით დაწერილ ტექსტებს! ცხადია, სინამდვილის ზუსტი, ყურადღებიანი, ლამაზი აღწერა თავისთავად ხელოვნებაა მაგრამ ნაწარმოებში იგი ხომ მაინც მხოლოდ იმისთვის არსებობს, რომ ავტორის მონაფიქრებს დამაჯერებლობა შესძინოს. ანუ, ფაქტიურად სინამდვილე პროზისთვის - დეკორაციაა. მერედა ვის უნახია, თეატრში მოსული მაყურებლისთვის რეჟისორს მხოლოდ დეკორაციები ეჩვენებინოს? კი აჩვენებს მაგრამ ხუთ წუთში ხომ ის მაყურებელი გინება-გინებით გავა დარბაზიდან. ასეა 99,9999...% აქაური პროზაული ტექსტი: რასაც ვხედავ იმას ვწერ. ან რასაც განვიცდი, ან რა „ბრძნული“ აზრებიც მაქვს ამ ცხოვრების შესახებ იმათ ვაფრქვევ, ან რა გამიგონია ვიმეორებ და ა.შ. მოკლედ, ყველაფერი გარდა საკუთრივ იმისა, რის გამოც პროზა იწერება. და განა მარტო აქ, „უარკზე“? გამოდიან დღესახლა უაღრესად ცნობილი მწერლები: ტურაშვილიო, კეკელიძეო, ლიქოკელიო, აგრეთვე მთლად ლიდერი - დოჩნანშვილიო და გვიყვებიან ან თავის სოფელზე, ან მოგზაურობაზე ან ნაცნობებზე. ძალიან საინტერესოა, ხომ იცი შენ? არც იყიდება მერე და ამათაც უკვირთ, როგორ არ ესევიან ჩვენს შედევრებსო?! არადა რაც არ უნდა რეალიზმი იწერებოდეს, იმაშიც უნდა იყოს საკუთრივ ავტორის შემოქმედება, ცარიელი დეკორაცია ვის რა ჯანდაბად უნდა? განა ისეთი, თითქოს ცხორების შუაგულიდან ამოღებულ ისტორიები, როგორებიცაა, მაგალითად, ნ. ლომოურის „ალი“, ან დ.კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვალი“, მარტო დეკორაციებისგან შედგებიან? თუ ვინმეს ჰგონია, როგორც მაგ მოთხრობებშია, ზუსტად მასე მოხდა ცხოვრებაში და ეს ავტორები მხოლოდ იმას შვებოდნენ რომ პირდაღებული უყურებდნენ და რვეულში იწეერდნენ რასაც ხედავენ? ან იქნებ არქიფო სეთური ჰგონია ვინმეს ნამდვილად არსებობდა, ან მისი გვირაბი? ერთი სიტყვით, ტექსტი, რომელიც მხოლოდ დეკორაციისგან შედგება - ნაგავია, მხატვრულ პროზას არ ეკუთვნის. თუ ვინმეს არ ჯერავს, დამისახელოს მაშინ განთქმული წიგნი, რომელშიც საერთოდ არაფერია გარდა „ცხოვრების სარკისა“. ზოგიერთი ნაწერის შემხედვარე კი მგონია რომ პოლიციამ ან დაზვერვამ ვიღაცის საუბარი ჩაიწერა და იმის სტენოგრამას აქვეყნებს „ავტორიო“. გაქანებული ცარიელი დიალოგი, ან „მულტილოგი“, რომელშიც ერთი პერსონაჟები დიდი მონდომებით უსვამენ ისეთ კითხვებს მეორეებს, რომ ამ უკანასკნენლებმა რაც შეიძლება კაშკაშად წარმოაჩინონ თავიანთი „მახვილგონიერება“ მოკლედ, კრეატივის მხრივ კატასტროფული მდგომარეობაა! ძალიან სავალალდოდ გამოიყურება როცა ზოგიერთი ავტორი თავსაც კი იწონების იმით, აქ რაც დავწერე, ნამდვილი ამბავიაო. თუმცა, გასაგებიცაა საიდან მოდის ეს. ხომ ბევრი იძახის: „რად გვინდა ზღაპრებიო!“ ამის მთქმელები მგონი ცხოველებს ჰგვანან. აი, მაგალითად, კატას რომ ტელევიზორზე ან ფოტოსურათზე შეახედო, იგი ხომ ვერ აღიქვამს რაა ზედ გამოსახული. მისთვის იქ (ეკრანზე და სურათზე) უბრალოდ ფერადი ლაქებია. მართალიცაა ეს კატა - ტელევიზორი რომ დაშალო, ვერც მანქანას ნახავ შიგ, ვერც ფეხბურთელს და საერთოდაც ვერაფერს გარდა უკვე დამსხვრეული ნაწილებისა(თუ ჩაქუჩით დაშალე). მაგრამ შეეფერება კი ადამიანს, მით უმეტეს შემოქმედს, კატის „გაგება“?... ასეთიც უთქვამთ, რა გინდა შენ, ჩვენთვის ვწერთ რაღაცას, არ გვაქვს ამბიციები, ამოგვაჭრეს პირწმინდადო. ეს გასაგებია, თუმცა, მეორე მხრივ, არც თუ მთლად. კი, ტექსტების წერა ჩვენთვის გართობაა, ჰობია, მაგ ხელობით არავინ ვირჩენთ თავს. მაგრამ სად გინახიათ რომ, მაგალითად, ადამიანი რომ გემებს აწყობს ასანთის ღერებისგან, იგი შეგნებულად ცდილობდეს უშნო ხომალდის აგებას? ხოლო თუ ლამაზის გაკეთება უნდა, მაშინ იძულებულია, გარეგნულად მაინც, ყველა ის კანონი დაიცვას რომელიც გემთმშენებლობაშია. და ქა განა იგივე არაა? რა აზრი აქვს შეგნებულად ცუდი ტექსტის წერას? ხოლო თუ ყველა ლიტერატურული წესი დაცული არ იქნება, ტექსტი კარგი ან საერთოდ, ლიტერატურის მსგავსი როგორ გამოვა? ხომ ყველამ ვიცით რომ ჯერ-ჯერობით არც გამოსულა. ცხადია ერთმანეთის ქება არ ეთვლება, მასე მე ჩემს ოჯახში ყველაზე გენიალური მწერალი ვარ. დასკვნა: თავის შეწუხებაა საჭირო, მოფიქრება, აბა ეს რომ საჭირო არ იყოს, მაშინ საქართველო მსოფლიოს ჩემპიონი იქნებოდა მწერლობაში და საერთოდ ყველაფერში.
კომენტარები |
ილუსტრაციები |
რეცენზიები |
|
47. პირადად ჩემთვის დიდებული მწერალია. მისი ბოლო წიგნებიდან მომეწონა, ქართულადაც ნათარგმნი - "გუმბათქვეშ"(Under the Dome). ადრინდელებიდან "ენდროს ვარდი" (Rose Madder ) და "კუჯო"(Cujo) პირადად ჩემთვის დიდებული მწერალია. მისი ბოლო წიგნებიდან მომეწონა, ქართულადაც ნათარგმნი - "გუმბათქვეშ"(Under the Dome). ადრინდელებიდან "ენდროს ვარდი" (Rose Madder ) და "კუჯო"(Cujo)
46. აზგო, გულწრფელად მაინტერესებს შენი აზრი სტივენ კინგზე აზგო, გულწრფელად მაინტერესებს შენი აზრი სტივენ კინგზე
45. ბეთ ავენ, 35-ე კომენტარიდან გამომდინარე, ერთი შეხედვით თითქოს ერთდაიმავეს ვამბობთ მაგრამ სინამდვილეში არა. მკითხველს გააჩნიაო, მასეთი მიდგომა მგონი ვერაა მთლად სამართლიანი. რა გამოდის? ერთი მკითხველი უფრო "კარგი", ჭკვიანი" და "ფასიანია" და მეორე არა? არავითარი! ყველანი კარგები არიან ოღონდ თავ-თავისი გემოვნება და მიდრეკილება აქვთ. არცერთია სხვაზე უკეთესი. ხოლო წიგნი წარმატებულია თუ მას საერთოდ ჰყავს მკითხველი. მკითხველი კი მთლიანად უცნობი ადამიანია, რომელიც იმდენად დაინტერესდა ამ კონკრეტული ტექსტით, რომ ფულიც კი გადაიხადა მის წასაკითხად. ესაა ის ზღვარი რომელიც მოყვარულ-გრაფომანს ნამდვილი მწერლისგან ჰყოფს. ჰოდა ამ პუბლიკაციაშიც ის ვთქვი რომ თუ ლიტერატურის შექმნის ყველა წესს არ დაიცავ, ამ ზღვარს ვერ გადალახავ მეთქი. შანსია არაა, არავის გადაულახავს ჯერ. სადაც მსოფლიო ბესტსელერებს წერენ, ერთმა იქაურმა ავტორმა თქვა: თუ შენმა წიგნმა იმდენი ქნა რომ სინთლის ფული გადახდია სახლში, ესე იგი მწერალი ყოფილხარო. ცხადია, ამაში დადებითი ბალანსი იგულისხმება. თორემ თუ ვინმემ საკუთარი ან ნაჩუქარი ფულით 1000 ლარად წიგნი გამოუშვა და მერე 100 ლარი "შემოუვიდა", ამისთანა მიღწევა ნამდვილად ვერ ჩარიცხავს მას მწერლების სიაში. ხოლო თუ ვინმე ახლობელი მუქთად მოგისამძიმრებს: "აუ, რა კარგი დაგიწერიაო!", არ დაუჯერო. იმიტომ კი არა რომ მაგ შემთხვევაში ახლობლები შეგნებულად გვატყუებენ, უბრალოდ, სულ სხვანაირი თვალით უყურებენ ყოველივეს. ხომ გაგიგია, ექიმს თვისი შვილის მკურნალობა ეკრძალებაო, ესეც იმის მსგავსია. ბეთ ავენ, 35-ე კომენტარიდან გამომდინარე, ერთი შეხედვით თითქოს ერთდაიმავეს ვამბობთ მაგრამ სინამდვილეში არა. მკითხველს გააჩნიაო, მასეთი მიდგომა მგონი ვერაა მთლად სამართლიანი. რა გამოდის? ერთი მკითხველი უფრო "კარგი", ჭკვიანი" და "ფასიანია" და მეორე არა? არავითარი! ყველანი კარგები არიან ოღონდ თავ-თავისი გემოვნება და მიდრეკილება აქვთ. არცერთია სხვაზე უკეთესი. ხოლო წიგნი წარმატებულია თუ მას საერთოდ ჰყავს მკითხველი. მკითხველი კი მთლიანად უცნობი ადამიანია, რომელიც იმდენად დაინტერესდა ამ კონკრეტული ტექსტით, რომ ფულიც კი გადაიხადა მის წასაკითხად. ესაა ის ზღვარი რომელიც მოყვარულ-გრაფომანს ნამდვილი მწერლისგან ჰყოფს. ჰოდა ამ პუბლიკაციაშიც ის ვთქვი რომ თუ ლიტერატურის შექმნის ყველა წესს არ დაიცავ, ამ ზღვარს ვერ გადალახავ მეთქი. შანსია არაა, არავის გადაულახავს ჯერ. სადაც მსოფლიო ბესტსელერებს წერენ, ერთმა იქაურმა ავტორმა თქვა: თუ შენმა წიგნმა იმდენი ქნა რომ სინთლის ფული გადახდია სახლში, ესე იგი მწერალი ყოფილხარო. ცხადია, ამაში დადებითი ბალანსი იგულისხმება. თორემ თუ ვინმემ საკუთარი ან ნაჩუქარი ფულით 1000 ლარად წიგნი გამოუშვა და მერე 100 ლარი "შემოუვიდა", ამისთანა მიღწევა ნამდვილად ვერ ჩარიცხავს მას მწერლების სიაში. ხოლო თუ ვინმე ახლობელი მუქთად მოგისამძიმრებს: "აუ, რა კარგი დაგიწერიაო!", არ დაუჯერო. იმიტომ კი არა რომ მაგ შემთხვევაში ახლობლები შეგნებულად გვატყუებენ, უბრალოდ, სულ სხვანაირი თვალით უყურებენ ყოველივეს. ხომ გაგიგია, ექიმს თვისი შვილის მკურნალობა ეკრძალებაო, ესეც იმის მსგავსია.
44. 35-ე კომენტარი, აზგო ჩემო:) 35-ე კომენტარი, აზგო ჩემო:)
43. ბეთ ავენ, სადმე დაწერე წიგნის წარმატების შენებური მაჩვენებელი? ჩემდა სამარცხვინოდ გამპარვია! სადაა, რომელ ნომერ პოსტშია? ბეთ ავენ, სადმე დაწერე წიგნის წარმატების შენებური მაჩვენებელი? ჩემდა სამარცხვინოდ გამპარვია! სადაა, რომელ ნომერ პოსტშია?
42. აზგო, ,,დისპუტი,, არ იყო ყურადღებმისაქცევი. რასაც მეკითხები მაგაზე პასუხი უკვე გაგეცი.
აზგო, ,,დისპუტი,, არ იყო ყურადღებმისაქცევი. რასაც მეკითხები მაგაზე პასუხი უკვე გაგეცი.
41. ბეთ ავენ, მგონი დისპუტი საერთოდ არაა. მე გამოვთქვი ჩემი შეხედულება იმის თაობაზე, თუ რა მიმაჩნია წიგნის შეფასების კრიტერიუმად. შენ და არა მარტო შენ, მეუბნები - არაა სწორიო. კი, ბატონო. მაშინ გეკითხები: რომელია სწორი? მართლა მაინტერესებს და ვერ ვხვდები, რატომ არ ამხელ თუკი იცი? ან ვინმე არ ამხელს? მადლობელი ვიქნები თუ პასუხი კონკრეტული იქნება, ფილოსოფიისა და საერთოდ, წყალის გარეშე. თუმცა, მართალი გითხრა მეეჭვება ან შენ ან ვინმემ ამ კითხვაზე პასუხი გამცეს. იმიტომ რომ მე რასაც ვამბობ, ჩემი მოფიქრებულია არაა, ამის უკან მთელი ლიტ.სამყარო დგას, მხედველობაში მაქვს წარმატებული, მწვერვალებს მინაღწევი ხალხის სამყარო. ბეთ ავენ, მგონი დისპუტი საერთოდ არაა. მე გამოვთქვი ჩემი შეხედულება იმის თაობაზე, თუ რა მიმაჩნია წიგნის შეფასების კრიტერიუმად. შენ და არა მარტო შენ, მეუბნები - არაა სწორიო. კი, ბატონო. მაშინ გეკითხები: რომელია სწორი? მართლა მაინტერესებს და ვერ ვხვდები, რატომ არ ამხელ თუკი იცი? ან ვინმე არ ამხელს? მადლობელი ვიქნები თუ პასუხი კონკრეტული იქნება, ფილოსოფიისა და საერთოდ, წყალის გარეშე. თუმცა, მართალი გითხრა მეეჭვება ან შენ ან ვინმემ ამ კითხვაზე პასუხი გამცეს. იმიტომ რომ მე რასაც ვამბობ, ჩემი მოფიქრებულია არაა, ამის უკან მთელი ლიტ.სამყარო დგას, მხედველობაში მაქვს წარმატებული, მწვერვალებს მინაღწევი ხალხის სამყარო.
40. გარედან ნექტარის კომენტარი ვნახე და შემობრუნება გადავწყვიტე, რათა მეთქვა, რომ - ძველ თარგზე შეკერილი წაღები იმდენს ვერაფერს ამბობენ მის ჩამცმელზე, რამდენსაც თავად ჩამცმელის სიტყვა ამბობს:) გარედან ნექტარის კომენტარი ვნახე და შემობრუნება გადავწყვიტე, რათა მეთქვა, რომ - ძველ თარგზე შეკერილი წაღები იმდენს ვერაფერს ამბობენ მის ჩამცმელზე, რამდენსაც თავად ჩამცმელის სიტყვა ამბობს:)
39. აზგო, მე დუმილს ვამჯობინებ, რადგან ამ დისპუტში მონაწილეობის მიღების აზრს ვეღარ ვხედავ. გირჩევ - ნუ წაიკითხავ უინტერესო ნაწარმოებებს და გაცილებით მშვიდად იქნები.:) აზგო, მე დუმილს ვამჯობინებ, რადგან ამ დისპუტში მონაწილეობის მიღების აზრს ვეღარ ვხედავ. გირჩევ - ნუ წაიკითხავ უინტერესო ნაწარმოებებს და გაცილებით მშვიდად იქნები.:)
38. რაშია, პატივცემულებო, საქმე? რამდენი ვახსენე, მხოლოდ მკითხველის ინტერესი, ანუ კომერციული წარმატებაა წიგნის ავკარგიანობის მაჩვენებელი მეთქი, იმდენჯერ ეს "ულისე" შემომაჩეს. (მხოლოდ ეს ერთი რატომღაც). კი მაგრამ, ეს წიგნი მისი დამწერის, ჯოისას გარდა რა, სხვას არავის წაუკითხავს? აბა მაშინ თქვენ საიდან იცით რა წერია შიგ? ესე იგი ყოფილა გავრცელებული, ყოფილა ბესტსელერი! მაშ რაღა გინდათ? ხოლო იმის ლაპრაკი რომ ეს ავტორი ფულის გამო არ წერდაო, მთლიანად გაუგებარია. რას ჰქვია ფულის გამო წერა? ეს საერთოდ როგორ შეიძლება? უაზრობაა! მაგალითად სტივენ კინგი ამბობს: მე მზად ვარ ყველა ჩემი რომანის თითოეულ სიტყვას მოვაწერო ხელიო. იმიტომ რომ მართლაც უზადოდ წერს თავის ტექსტებს, მის ნაწერებში მართლა ვერ ნახავთ ერთ ყალბ, ან ზედმეტ სიტყვას. ფული კი მხოლოდ შედეგია მისი შემოქმედებითი უნარისა, მაჩვენეველი იმისა, თუ რამდენად დიდია მისი ხელოვნებისადმი ხალხის ინტერესი. მაგრამ კარგი, დავანებოთ დიდ სახელებს თავი. აი, მეც დავწერე რომანი. განა რა, მისი წერის დროს კალკულატორი მეკავა ხელში? არა. მხოლოდ იმაზე ვფიქრობდი, რაც შეიძლება ორიგინალური იდეების დახმარებით გამომეხტა სათქმელი. სხავანაირად არც გამოვა. ვინაც წაიკითხა თავად შეუძლია აწონ-დაწონოს, მართლა თუ მაქვს იქ ახალი იდეები. და იმათ მოფიქრება უნდოდათ სხვათაშორის, რასაც თანხებზე ოცნებისას ნამდვილად ვერ იზამ. ჰოდა ახლა თუ ეს ჩემი წიგნი არ იყიდება, მე რა, ვიძახო კომერციის მიზეზით არ დამიწერია თორემ ისე ძალიან მაგარიაო? სისულელე არ იქნება? ერთადერთი გამოსავალი ისაა, დავწერო შემდეგი წიგნი(კიდეც ვწერ) ისე, რომ მან შესძლოს და ჩემსა და მკითხველს შორის აღმართული კედელი გაარღვიოს . ხოლო ამის, ანუ კედლის გარღვევის მაჩვენებელი სხვა რა იქნება თუ არა გაყიდვები? მეტი რამ უნდა დამიმტკიცოს რამე? ყოველ შემთხვევისთვის კიდევ ერთხელ ვსვამ უკვე ათასჯერ გამეორებულ კითხვას, რომელზეც დღემდე ვერავინ მიპასუხა: რა ობიექტური(არა ინდივიდის პირადული გემოვნებაზე დაფუძნებული) კრიტერიუმი არსებობს წიგნის წარმატებულობის განსაზღვრისა? თქვით ვინ იცით, სამხედრო საიდუმლო ხომ არაა! პ.ს. სარკმელი2, კოელიოს ეგ წიგნი 65 მილიონი ცალი გაიყიდა და, კაცმა რომ თქვას, თუკი რამეზე იმის თქმა შეიძლება, წმინდა კომერციულიაო, პირველ რიგში მაგაზე. "ალქიმიკოსი" ხომ ჰემინგუეის "მოხუცი და ზღვაა" ოღონდ "ლაითი რემეიქი". კოელიოსაც ნახსენებია აქვს - იმ ბიჭისთვის, "ალქიმიკოსის" მთავარი მოქმედი პირისთვის, შემთხვევით არ დამირქმევია სანტიაგოო. რაშია, პატივცემულებო, საქმე? რამდენი ვახსენე, მხოლოდ მკითხველის ინტერესი, ანუ კომერციული წარმატებაა წიგნის ავკარგიანობის მაჩვენებელი მეთქი, იმდენჯერ ეს "ულისე" შემომაჩეს. (მხოლოდ ეს ერთი რატომღაც). კი მაგრამ, ეს წიგნი მისი დამწერის, ჯოისას გარდა რა, სხვას არავის წაუკითხავს? აბა მაშინ თქვენ საიდან იცით რა წერია შიგ? ესე იგი ყოფილა გავრცელებული, ყოფილა ბესტსელერი! მაშ რაღა გინდათ? ხოლო იმის ლაპრაკი რომ ეს ავტორი ფულის გამო არ წერდაო, მთლიანად გაუგებარია. რას ჰქვია ფულის გამო წერა? ეს საერთოდ როგორ შეიძლება? უაზრობაა! მაგალითად სტივენ კინგი ამბობს: მე მზად ვარ ყველა ჩემი რომანის თითოეულ სიტყვას მოვაწერო ხელიო. იმიტომ რომ მართლაც უზადოდ წერს თავის ტექსტებს, მის ნაწერებში მართლა ვერ ნახავთ ერთ ყალბ, ან ზედმეტ სიტყვას. ფული კი მხოლოდ შედეგია მისი შემოქმედებითი უნარისა, მაჩვენეველი იმისა, თუ რამდენად დიდია მისი ხელოვნებისადმი ხალხის ინტერესი. მაგრამ კარგი, დავანებოთ დიდ სახელებს თავი. აი, მეც დავწერე რომანი. განა რა, მისი წერის დროს კალკულატორი მეკავა ხელში? არა. მხოლოდ იმაზე ვფიქრობდი, რაც შეიძლება ორიგინალური იდეების დახმარებით გამომეხტა სათქმელი. სხავანაირად არც გამოვა. ვინაც წაიკითხა თავად შეუძლია აწონ-დაწონოს, მართლა თუ მაქვს იქ ახალი იდეები. და იმათ მოფიქრება უნდოდათ სხვათაშორის, რასაც თანხებზე ოცნებისას ნამდვილად ვერ იზამ. ჰოდა ახლა თუ ეს ჩემი წიგნი არ იყიდება, მე რა, ვიძახო კომერციის მიზეზით არ დამიწერია თორემ ისე ძალიან მაგარიაო? სისულელე არ იქნება? ერთადერთი გამოსავალი ისაა, დავწერო შემდეგი წიგნი(კიდეც ვწერ) ისე, რომ მან შესძლოს და ჩემსა და მკითხველს შორის აღმართული კედელი გაარღვიოს . ხოლო ამის, ანუ კედლის გარღვევის მაჩვენებელი სხვა რა იქნება თუ არა გაყიდვები? მეტი რამ უნდა დამიმტკიცოს რამე? ყოველ შემთხვევისთვის კიდევ ერთხელ ვსვამ უკვე ათასჯერ გამეორებულ კითხვას, რომელზეც დღემდე ვერავინ მიპასუხა: რა ობიექტური(არა ინდივიდის პირადული გემოვნებაზე დაფუძნებული) კრიტერიუმი არსებობს წიგნის წარმატებულობის განსაზღვრისა? თქვით ვინ იცით, სამხედრო საიდუმლო ხომ არაა! პ.ს. სარკმელი2, კოელიოს ეგ წიგნი 65 მილიონი ცალი გაიყიდა და, კაცმა რომ თქვას, თუკი რამეზე იმის თქმა შეიძლება, წმინდა კომერციულიაო, პირველ რიგში მაგაზე. "ალქიმიკოსი" ხომ ჰემინგუეის "მოხუცი და ზღვაა" ოღონდ "ლაითი რემეიქი". კოელიოსაც ნახსენებია აქვს - იმ ბიჭისთვის, "ალქიმიკოსის" მთავარი მოქმედი პირისთვის, შემთხვევით არ დამირქმევია სანტიაგოო.
37. ნამდვილი ხელოვნება ფულით არ იზომება. პროზაიკოსი ყოველთვის ტკივილით შობს თავის ,,პირმშოს'', ოღონდ ბიოლოგიური დედისგან განსხვავებით მშობიარობისწინა ტკივილებია, რომელიც შეიძლება წლობითაც გაგრძელდეს, ხოლო წერის პროცესი შედარებით უმტკივნეულოა: შემოქმედს ქაღალდზე გადააქვს დროში გაწელილი სულის ძახილი. მე ნამდვილ შემოქმედზე მოგახსენებთ, თორემ ხელოსნებით სავსეა თანამედროვე ლიტერატურა. ამით განსხვავდება პროზაიკოსი პოეტისაგან. პროზის წერა რთულია, მართლა წერას უნდა ყავდე აყვანილი ამ საქმეს ხელი რომ მოკიდო. ,,ულისე'' ახსენეთ... როგორ დავიჯერო რომ ჯოისი ფულზე ფიქრობდა. თუგინდ თანამედროვე; ვერ დავიჯერებ პაოლო კოელიო ,, ალქიმიკოსის'' შექმნისას ფულზე ფიქრობდა. მისი შემდგომი ნაწერები შეიძლება იყოს კომერციაზე გათვლილი, მაგრამ მთავარი, მისი ცხოვრების წიგნი უკვე დაწერა.ყYველა დროში ასე იყო და ასე იქნება. აკაკი გაწერელიას ჰყვარებია ასეთი გამოთქმა; ღმერთმა შუბლზე აკოცაო. ღმერთი ფინანსისტი ნამდვილად არ არის. ნამდვილი ხელოვნება ფულით არ იზომება. პროზაიკოსი ყოველთვის ტკივილით შობს თავის ,,პირმშოს``, ოღონდ ბიოლოგიური დედისგან განსხვავებით მშობიარობისწინა ტკივილებია, რომელიც შეიძლება წლობითაც გაგრძელდეს, ხოლო წერის პროცესი შედარებით უმტკივნეულოა: შემოქმედს ქაღალდზე გადააქვს დროში გაწელილი სულის ძახილი. მე ნამდვილ შემოქმედზე მოგახსენებთ, თორემ ხელოსნებით სავსეა თანამედროვე ლიტერატურა. ამით განსხვავდება პროზაიკოსი პოეტისაგან. პროზის წერა რთულია, მართლა წერას უნდა ყავდე აყვანილი ამ საქმეს ხელი რომ მოკიდო. ,,ულისე`` ახსენეთ... როგორ დავიჯერო რომ ჯოისი ფულზე ფიქრობდა. თუგინდ თანამედროვე; ვერ დავიჯერებ პაოლო კოელიო ,, ალქიმიკოსის`` შექმნისას ფულზე ფიქრობდა. მისი შემდგომი ნაწერები შეიძლება იყოს კომერციაზე გათვლილი, მაგრამ მთავარი, მისი ცხოვრების წიგნი უკვე დაწერა.ყYველა დროში ასე იყო და ასე იქნება. აკაკი გაწერელიას ჰყვარებია ასეთი გამოთქმა; ღმერთმა შუბლზე აკოცაო. ღმერთი ფინანსისტი ნამდვილად არ არის.
36. ძველ თარგს, მეწაღე, დღემდე, რატომ იყენებსო მაწუხებდა ფიქრი და როგორც იქნა მივაგენი პასუხს:
იმიტომ რომ, ახლის შექმნა არ შეუძლიაო. პატივისცემით ნ ე ქ ტ ა რ ი. ძველ თარგს, მეწაღე, დღემდე, რატომ იყენებსო მაწუხებდა ფიქრი და როგორც იქნა მივაგენი პასუხს:
იმიტომ რომ, ახლის შექმნა არ შეუძლიაო. პატივისცემით ნ ე ქ ტ ა რ ი.
35. აზგო, ნაწარმოების შემფასებელი მკითხველი გახლავს, მაგრამ აქ ერთი მნიშვნელოვანი დეტალია - მკითხველს გააჩნია. ეს იგივეა, რომ ვიღაც გაქებდეს ან გაგინებდეს - ყოველთვის აქვს მნიშვნლობა იმას, თუ ვინ გაქებს ან ვინ გაგინებს. არ ვფიქრობ, რომ ,,ულისე,, კომერციული თვალსაზრისით ისეთივე მომგებიანი იყო, როგორც ,,ნათლიმამა,,.
აზგო, ნაწარმოების შემფასებელი მკითხველი გახლავს, მაგრამ აქ ერთი მნიშვნელოვანი დეტალია - მკითხველს გააჩნია. ეს იგივეა, რომ ვიღაც გაქებდეს ან გაგინებდეს - ყოველთვის აქვს მნიშვნლობა იმას, თუ ვინ გაქებს ან ვინ გაგინებს. არ ვფიქრობ, რომ ,,ულისე,, კომერციული თვალსაზრისით ისეთივე მომგებიანი იყო, როგორც ,,ნათლიმამა,,.
34. ბეთ ავენ, მადლობა დადებითი შეაფასებისთვის. შენი პოსტის საპასუხოდ კი ვიტყვი რომ სიახლე გამუდმებული მოთხოვნაა. ძველის გადახედვა სწავლისთვისაა საჭირო, თორემ სხვისი ნაქნრის გამეორება უბრალოდ მოსაწყენი ბანალობა იქნება. მეორეც. შენ თუ არ უყურებ ნაწარმოებს კომერციული თვალსაზრისით, მაშინ იქნებ თქვა, სხვა რა ობიექტური(არა ინდივიდის პირადული გემოვნებაზე დაფუძნებული) კრიტერიუმი იცი მისი შეფასებისა? ბეთ ავენ, მადლობა დადებითი შეაფასებისთვის. შენი პოსტის საპასუხოდ კი ვიტყვი რომ სიახლე გამუდმებული მოთხოვნაა. ძველის გადახედვა სწავლისთვისაა საჭირო, თორემ სხვისი ნაქნრის გამეორება უბრალოდ მოსაწყენი ბანალობა იქნება. მეორეც. შენ თუ არ უყურებ ნაწარმოებს კომერციული თვალსაზრისით, მაშინ იქნებ თქვა, სხვა რა ობიექტური(არა ინდივიდის პირადული გემოვნებაზე დაფუძნებული) კრიტერიუმი იცი მისი შეფასებისა?
33. უპირველესად ავღნიშნავ იმას, რომ აზგო კარგ საქმეს აკეთებს ამ წერილით და ეს ყველასთვის გასაგები არის. რაც შეეხება ,,დეკორაციას,, და ,,ამბავს,, აქ ჩემს მოკრძალებულ აზრს გამოვხატავ(სუბიექტურს). არ არის საკამათო ის, რომ ხელოვნებაში უპირატესობა ფორმას ენიჭება, რადგან უკვე ყველაფერი ნათქვამი გახლავთ და შინაარსს(ამბავს) ფაქტიურად ხელოვნებაში ,,დამხმარის,, დატვირთვა მიენიჭა. უნდა ითქვას, რომ ეს ტენდენცია შემთხვევითი არ გახლავთ და რადგან ასე არის მიმართულებები მის ყველა ჟანრში ახალი და ხალი ჩნდება. ეს იმის შედეგი მგონია, რომ ადამიანის სულიერი მოთხოვნილებები მუდმივ ზრდას განიცდის. ეს ზრდა ძალიან წააგავს ერთგვარ შიმშილს, როდესაც ყველა ,,კერძი,, აგარ გვაკმაყოფილებს, და რადგან ეს ფაქტი გააზრებული გვაქვს მას უბრალოდ აღარ მივირთმევთ. გვინდება რაღაც ეკზოტიკური, თუნდაც თავიდან გაურკვევლი გემოსი იყოს. მთავარი არის - იყოს რაღაც ახალი! ეს კი უკვე განებივრებას იგივე ზედმეტობას წააგავს, რაც შედეგად, გარკვეული დროის შემდეგ აუცილებლად გვაგრძნობინებს ისევ ,,შიმშილს,, და ისევ, ახალი ფორმის ძიებას. აი, ამ დროს, თუ გაგვიმართლა, სავსებით ლოგიკური იქნება, რომ ისევ იმ პირველი ,,კერძი,,-ს დაგემოვნების სურვილი გაგვიჩნდეს და ამას გასაგები მიზეზების გამო იოლათ მოვახერხებთ და, ვფიქრობ, ეს იქნება ის უზომოდ სასიამოვნო პროცესი, რაც გაგვახსენებს მოსაზრებას - ჭეშმარიტება მარტივია! კარგი ნაწარმოები სტროფებს შორის იკითხებაო - ანუ სტროფებს შორის დევს აზრი(წარმოსახვითი მოქმედება, მიზანსცენა, ამბავი) რასაც მოაქვს(დაუკვირდით!) განწყობა. ანუ ჩვენ ხელოვნებისაგან ველოდებით, რომ ის შეგვიქმნის გარკვეულ განწყობას, ეს უკანასკნელი კი ათასგვარია. სწორედ განწყობის მრავალფეროვნების გამო ჩვენ მოგვწონს ესა თუ ის ხელოვნების ნიმუში და როდესაც ფორმაზე არის საუბარი, ის საინტერესო, ანუ ახალი(ანუ მისაღები), ხდება მაშინ, როდესაც შინაარსს, სიმძაფრეს შესძენს, რაც ნიშნავს იმას, რომ თუ ჩვენ რაღაც ამბავი არ გაგვიმძაფრეს, ჩვენ ის იმ დოზით(ან საერთოდაც) აღარ და ვეღარ გვაღელვებს, რადგან ვერ გვიქმნის სათანადო განწყობას... მგონი ხვდებით რაც ვთქვი... პ.ს. აზგო, მე ვერაფრით ვერ ვუყურებ ნაწარმოებებს კომერციული თვალსაზრისით:) უპირველესად ავღნიშნავ იმას, რომ აზგო კარგ საქმეს აკეთებს ამ წერილით და ეს ყველასთვის გასაგები არის. რაც შეეხება ,,დეკორაციას,, და ,,ამბავს,, აქ ჩემს მოკრძალებულ აზრს გამოვხატავ(სუბიექტურს). არ არის საკამათო ის, რომ ხელოვნებაში უპირატესობა ფორმას ენიჭება, რადგან უკვე ყველაფერი ნათქვამი გახლავთ და შინაარსს(ამბავს) ფაქტიურად ხელოვნებაში ,,დამხმარის,, დატვირთვა მიენიჭა. უნდა ითქვას, რომ ეს ტენდენცია შემთხვევითი არ გახლავთ და რადგან ასე არის მიმართულებები მის ყველა ჟანრში ახალი და ხალი ჩნდება. ეს იმის შედეგი მგონია, რომ ადამიანის სულიერი მოთხოვნილებები მუდმივ ზრდას განიცდის. ეს ზრდა ძალიან წააგავს ერთგვარ შიმშილს, როდესაც ყველა ,,კერძი,, აგარ გვაკმაყოფილებს, და რადგან ეს ფაქტი გააზრებული გვაქვს მას უბრალოდ აღარ მივირთმევთ. გვინდება რაღაც ეკზოტიკური, თუნდაც თავიდან გაურკვევლი გემოსი იყოს. მთავარი არის - იყოს რაღაც ახალი! ეს კი უკვე განებივრებას იგივე ზედმეტობას წააგავს, რაც შედეგად, გარკვეული დროის შემდეგ აუცილებლად გვაგრძნობინებს ისევ ,,შიმშილს,, და ისევ, ახალი ფორმის ძიებას. აი, ამ დროს, თუ გაგვიმართლა, სავსებით ლოგიკური იქნება, რომ ისევ იმ პირველი ,,კერძი,,-ს დაგემოვნების სურვილი გაგვიჩნდეს და ამას გასაგები მიზეზების გამო იოლათ მოვახერხებთ და, ვფიქრობ, ეს იქნება ის უზომოდ სასიამოვნო პროცესი, რაც გაგვახსენებს მოსაზრებას - ჭეშმარიტება მარტივია! კარგი ნაწარმოები სტროფებს შორის იკითხებაო - ანუ სტროფებს შორის დევს აზრი(წარმოსახვითი მოქმედება, მიზანსცენა, ამბავი) რასაც მოაქვს(დაუკვირდით!) განწყობა. ანუ ჩვენ ხელოვნებისაგან ველოდებით, რომ ის შეგვიქმნის გარკვეულ განწყობას, ეს უკანასკნელი კი ათასგვარია. სწორედ განწყობის მრავალფეროვნების გამო ჩვენ მოგვწონს ესა თუ ის ხელოვნების ნიმუში და როდესაც ფორმაზე არის საუბარი, ის საინტერესო, ანუ ახალი(ანუ მისაღები), ხდება მაშინ, როდესაც შინაარსს, სიმძაფრეს შესძენს, რაც ნიშნავს იმას, რომ თუ ჩვენ რაღაც ამბავი არ გაგვიმძაფრეს, ჩვენ ის იმ დოზით(ან საერთოდაც) აღარ და ვეღარ გვაღელვებს, რადგან ვერ გვიქმნის სათანადო განწყობას... მგონი ხვდებით რაც ვთქვი... პ.ს. აზგო, მე ვერაფრით ვერ ვუყურებ ნაწარმოებებს კომერციული თვალსაზრისით:)
32. თეა, სარკმელი2, მართალი ბრძანდებით, ეგ ციფრი ნამდვილად ვერ გამოდგება ზუსტი მათემატიკური გამოთვლების ეტალონად, მაგრამ უკიდურესი იმედგაცრუების გამოსახატავად ხომ მშვენიერია? თემურ ელიავა, შეგიძლია ჰერმან ჰესეს ასე ჯიგრულად მიმქარავთაგან ერთი მაინც მიმითითო? ისე, თუ გინდათ, მართლა დავასახელოთ თითოეული ჩვენთაგანისთვის საუკეთსეო უარკული ნაწარმოები და მერე ერთობლივად გავერკვეთ მართლა რას წარმოადგენს იგი. ვაცხადებ ჩემს(ფანფარები): "მურა" . ავტორი თ. დალაქიშვილი. სამწუხაროდ ეს ადამიანი დიდი ხანია გადაიხვეწა, მაგრამ მაგას მგონი არა აქვს მნიშვნელობა. პ.ს. საუბარი მხოლოდ პროზაზეა, სხვაში ვერ ვერკვევი. პ.პ.ს. ასეთი რამ, ცხადია, მხოლოდ ფორუმზეა შესაძლებელი. თეა, სარკმელი2, მართალი ბრძანდებით, ეგ ციფრი ნამდვილად ვერ გამოდგება ზუსტი მათემატიკური გამოთვლების ეტალონად, მაგრამ უკიდურესი იმედგაცრუების გამოსახატავად ხომ მშვენიერია? თემურ ელიავა, შეგიძლია ჰერმან ჰესეს ასე ჯიგრულად მიმქარავთაგან ერთი მაინც მიმითითო? ისე, თუ გინდათ, მართლა დავასახელოთ თითოეული ჩვენთაგანისთვის საუკეთსეო უარკული ნაწარმოები და მერე ერთობლივად გავერკვეთ მართლა რას წარმოადგენს იგი. ვაცხადებ ჩემს(ფანფარები): "მურა" . ავტორი თ. დალაქიშვილი. სამწუხაროდ ეს ადამიანი დიდი ხანია გადაიხვეწა, მაგრამ მაგას მგონი არა აქვს მნიშვნელობა. პ.ს. საუბარი მხოლოდ პროზაზეა, სხვაში ვერ ვერკვევი. პ.პ.ს. ასეთი რამ, ცხადია, მხოლოდ ფორუმზეა შესაძლებელი.
31. სმიტ, დასტური არა ის
აქ ისეთი კარგი რამეები იდება ხოლმე, ძებნა უნდა ცოტა
მართლა, მართლა... ჰერმან ჰესე მიმიქარავს :)
ზუბ დაიუ:)
სმიტ, დასტური არა ის
აქ ისეთი კარგი რამეები იდება ხოლმე, ძებნა უნდა ცოტა
მართლა, მართლა... ჰერმან ჰესე მიმიქარავს :)
ზუბ დაიუ:)
30. 99,99% აშკარად გადაჭარბებულია, აქაც არიან საინტერესო ავტორები. მონიტორზე ვრცელი და ძნელად აღსაქმელი ნაწარმოებების წაკითხვა რთულია. ალბათ, ამით აიხსნება აზგოს გულგატეხილობა. 99,99% აშკარად გადაჭარბებულია, აქაც არიან საინტერესო ავტორები. მონიტორზე ვრცელი და ძნელად აღსაქმელი ნაწარმოებების წაკითხვა რთულია. ალბათ, ამით აიხსნება აზგოს გულგატეხილობა.
29. ნამდვილად რთული და აქტუალური საკითხია. კარგია, რომ მასზე მსჯელობა მიმდინაორებს. "99,9999...%" კი, მაინც გადაჭარბებული მგონია.
ნამდვილად რთული და აქტუალური საკითხია. კარგია, რომ მასზე მსჯელობა მიმდინაორებს. "99,9999...%" კი, მაინც გადაჭარბებული მგონია.
28. ნეგერტარი, ესე იგი არაფერი მოიფიქრა ავტორმა, უბრალოდ დიდი ოსტატობით აღწერა რასაც ხედავდა? ნეგერტარი, ესე იგი არაფერი მოიფიქრა ავტორმა, უბრალოდ დიდი ოსტატობით აღწერა რასაც ხედავდა?
27. ჰო მართლა, დაახლოვებით იგივე თემატიკას ეხება "ფორსაიტების საგა" - არ არის შესანიშნავი? The torn birds - რა აქვს დასაწუნი?
მთავარია როგორ აღწერ, როგორ მოჰყვები ამბავს, რას დაანახებ მკითხველს და რა იდეალს დაუტოვებ საფიქრალად. გადმოცემის ხელოვნებაა, პერსონაჟის მიერ ღირებულებების აღმოჩენის მომენტის აღწერის ხელოვნებაა მწერლობა და არა ხელობა.
ჰო მართლა, დაახლოვებით იგივე თემატიკას ეხება "ფორსაიტების საგა" - არ არის შესანიშნავი? The torn birds - რა აქვს დასაწუნი?
მთავარია როგორ აღწერ, როგორ მოჰყვები ამბავს, რას დაანახებ მკითხველს და რა იდეალს დაუტოვებ საფიქრალად. გადმოცემის ხელოვნებაა, პერსონაჟის მიერ ღირებულებების აღმოჩენის მომენტის აღწერის ხელოვნებაა მწერლობა და არა ხელობა.
26. აზგო, ცხოვრების სარკე იცი რას ნიშნავს, ირეკლავს იმას, რაც ხდება ნამდვილ ცხოვრებაში. ანუ ამბავი ნამდვილი ცხოვრებიდან, ასეთი სიუჟეტი დღესაც უამრავია, შეიძლება მატარებლის ქვეშ არ ვარდებიან, მაგრამ მე-12 სართულის ფანჯრიდან კი ხტებიან ხოლმე.
ეპიგრაფი გახსოვს? აი ასეთია: " ყველა ბედნიერი ოჯახი ერთმანეთს ჰგავს, ყველა უბედური ოჯახი თავისებურად უბედურია." და აღწერილია კონკრეტული ოჯახის კონკრეტული უბედურება. მაგრამ აღწერილია უმაღლესი შესრულებით, იმდენად ბრწყინვალედ, რომ ქმრის და ოჯახის ჩვეულებრივი მოღალატე ქალი, რომელიც განარკომანდება, - გიყვარდება და გეცოდება.
ახლა არ ხდება ასეთი რამე? არ გარბიან ოჯახიდან საყვარელთან და არ აჩენენ შვილებს? ყაყაჩო შეიძლება ჰეროინმა შეცვალა, მაგრამ სხვა რა შეიცვალა? მერე სუიციდის მცდელობით საავადმყოფოშიც ამოჰყოფენ ხოლმე თავს. მაგრამ ტოლსტოის შემდეგ ვინმე შეეცადა ამ თემაზე ასეთი დიდი რომანის დაწერას? არა, იმიტომ რომ ვერავინ შეძლებს ასე აღწროს როგორია თავისებურად უბედური ოჯახის უბედურება.
ავიღოთ 'ომი და მშვიდობა." ტოლსტოიმ გამოიგონა ის ომი და მოსკოვიც იმიტომ გადაწვა რომ თავადი ბალკონსკი მოეკლა ? კარგით რა... ძალიან კარგად იცით რასაც გეუბნებით... აზგო, ცხოვრების სარკე იცი რას ნიშნავს, ირეკლავს იმას, რაც ხდება ნამდვილ ცხოვრებაში. ანუ ამბავი ნამდვილი ცხოვრებიდან, ასეთი სიუჟეტი დღესაც უამრავია, შეიძლება მატარებლის ქვეშ არ ვარდებიან, მაგრამ მე-12 სართულის ფანჯრიდან კი ხტებიან ხოლმე.
ეპიგრაფი გახსოვს? აი ასეთია: " ყველა ბედნიერი ოჯახი ერთმანეთს ჰგავს, ყველა უბედური ოჯახი თავისებურად უბედურია." და აღწერილია კონკრეტული ოჯახის კონკრეტული უბედურება. მაგრამ აღწერილია უმაღლესი შესრულებით, იმდენად ბრწყინვალედ, რომ ქმრის და ოჯახის ჩვეულებრივი მოღალატე ქალი, რომელიც განარკომანდება, - გიყვარდება და გეცოდება.
ახლა არ ხდება ასეთი რამე? არ გარბიან ოჯახიდან საყვარელთან და არ აჩენენ შვილებს? ყაყაჩო შეიძლება ჰეროინმა შეცვალა, მაგრამ სხვა რა შეიცვალა? მერე სუიციდის მცდელობით საავადმყოფოშიც ამოჰყოფენ ხოლმე თავს. მაგრამ ტოლსტოის შემდეგ ვინმე შეეცადა ამ თემაზე ასეთი დიდი რომანის დაწერას? არა, იმიტომ რომ ვერავინ შეძლებს ასე აღწროს როგორია თავისებურად უბედური ოჯახის უბედურება.
ავიღოთ `ომი და მშვიდობა." ტოლსტოიმ გამოიგონა ის ომი და მოსკოვიც იმიტომ გადაწვა რომ თავადი ბალკონსკი მოეკლა ? კარგით რა... ძალიან კარგად იცით რასაც გეუბნებით...
25. ნეფერტარი, ესე იგი შენ მეუბნები - ეგ რომანი ნამდვილი ამბავიაო? ავტორს არ მოუფიქრებია ეს სიუჟეტიო? რას ერჩი საწყალ ტოლსტოის? ნეფერტარი, ესე იგი შენ მეუბნები - ეგ რომანი ნამდვილი ამბავიაო? ავტორს არ მოუფიქრებია ეს სიუჟეტიო? რას ერჩი საწყალ ტოლსტოის?
24. მწერლობა ხელობა არ არის. ხელობა არის სცენარისტობა. სანამ ეს არ იქნება გააზრებული, მანამდე საშველი არ იქნება. განთქმული წიგნი, რომელშიც საერთოდ არაფერია გარდა „ცხოვრების სარკისა“ არის "ანნა კარენინა."
მწერლობა ხელობა არ არის. ხელობა არის სცენარისტობა. სანამ ეს არ იქნება გააზრებული, მანამდე საშველი არ იქნება. განთქმული წიგნი, რომელშიც საერთოდ არაფერია გარდა „ცხოვრების სარკისა“ არის "ანნა კარენინა."
23. აზგო, თქვენი 19 კომენტარის ამ ნაწილს ვუპასუხე
"დავითსაც ვეთანხმები ოღონდ ერთი პირადული დამატებით. ტოლსტოი და დოსტოევსკი, ცხადია, უდიდესი მწერლები იყვნენ, მაგრამ მათაც ჰქონდათ ხარვეზი. იმას ვგულისხმობ რომ, უხეშად რომ ვთქვათ, მათ წიგნებში კაცს ვერ ნახავ გაცინებულს. არადა ადამიანი არ შეიძლება სულ ყურჩამოყრილი იყოს, სიხარული, სიცილი და ხუმრობა, აგრეთვე მისი განუყოფელი "ნაწილებია", ამის მიკლება უკვე ცალმხრივობაა. გასაგებია რომ რუსული კლასიკური ლიტერატურისთვის საერთოდ დამახასიათებელია იმ იდეის ჩაგონება მკითხველისთვის , რომ ტანჯვის გარეშე სიცოცხლის არსს ბოლომდე ვერ აღიქვამ და ბედნიერებასაც ვერ შესწვდები, მაგრამ ეს ხომ ორიგინალური აზრი არაა - ქრისტიანობის მთავარი დოგმატია და მისი ასე უცვლელად ლიტერატურაში გადატანა ვერ გამოიყურება მთლად სასიამოვნო წასაკითხად."
თქვით რომ არის ხარვეზი. მე კი გიპასუხეთ, რომ ხარვეზი კი არა ერთერთი, თუ არ ამთავარი ღირებულებაა. რა შუაშია მღვდელი?! აზრადაც არ გამივლია, რომ რელიგიური ფილოსოფია უნდა აკოპირო ლიტერატურაში. (პერსონაჟის მაგალითიც კი მოვიყავნე) მათი სიდიადეც სწორედ გამოყენებულ სტილშია, ფორმაში - თუ როგორ აწვდიან სათქმელს მკითხველს.
მოკლედ, გაგრძელებად არც ღირს. მემგონი, გავუგეთ ერთმანეთს რისი თქმაც გვინდა :) აზგო, თქვენი 19 კომენტარის ამ ნაწილს ვუპასუხე
"დავითსაც ვეთანხმები ოღონდ ერთი პირადული დამატებით. ტოლსტოი და დოსტოევსკი, ცხადია, უდიდესი მწერლები იყვნენ, მაგრამ მათაც ჰქონდათ ხარვეზი. იმას ვგულისხმობ რომ, უხეშად რომ ვთქვათ, მათ წიგნებში კაცს ვერ ნახავ გაცინებულს. არადა ადამიანი არ შეიძლება სულ ყურჩამოყრილი იყოს, სიხარული, სიცილი და ხუმრობა, აგრეთვე მისი განუყოფელი "ნაწილებია", ამის მიკლება უკვე ცალმხრივობაა. გასაგებია რომ რუსული კლასიკური ლიტერატურისთვის საერთოდ დამახასიათებელია იმ იდეის ჩაგონება მკითხველისთვის , რომ ტანჯვის გარეშე სიცოცხლის არსს ბოლომდე ვერ აღიქვამ და ბედნიერებასაც ვერ შესწვდები, მაგრამ ეს ხომ ორიგინალური აზრი არაა - ქრისტიანობის მთავარი დოგმატია და მისი ასე უცვლელად ლიტერატურაში გადატანა ვერ გამოიყურება მთლად სასიამოვნო წასაკითხად."
თქვით რომ არის ხარვეზი. მე კი გიპასუხეთ, რომ ხარვეზი კი არა ერთერთი, თუ არ ამთავარი ღირებულებაა. რა შუაშია მღვდელი?! აზრადაც არ გამივლია, რომ რელიგიური ფილოსოფია უნდა აკოპირო ლიტერატურაში. (პერსონაჟის მაგალითიც კი მოვიყავნე) მათი სიდიადეც სწორედ გამოყენებულ სტილშია, ფორმაში - თუ როგორ აწვდიან სათქმელს მკითხველს.
მოკლედ, გაგრძელებად არც ღირს. მემგონი, გავუგეთ ერთმანეთს რისი თქმაც გვინდა :)
22. დავით, იმას ვამბობ რომ თუ ვინმეს რაიმე მიაკლდა, იგი ვეღარ ჩაითვლება უზადოდ. ამათ შეიძლება კარგად გააშუქეს ქრისტიანობის იდეები, მაგრამ მაგით ხომ არ მოუხვეჭიათ სახელი? სახელი მწერლობით გაითქვეს, ანუ იმით რომ კარგად ფლობდნენ თავის ხელობას და ნიჭიც ჰქონდათ შესაბამისი. თორემ მარტო რელიგიის გაშუქებაზე რომ იყოს, მაშინ ნებისმიერი მღვდელი ავტომატურად კარგი მწერალი იქნებოდა, ხოლო პატრიარქი და რომის პაპი საერთოდაც გენიოსები. მუხა, შენს მიერ მოყვანილ კლდიაშვილის ციტატას მგონი კონკრეტულობა აკლია. დავით, იმას ვამბობ რომ თუ ვინმეს რაიმე მიაკლდა, იგი ვეღარ ჩაითვლება უზადოდ. ამათ შეიძლება კარგად გააშუქეს ქრისტიანობის იდეები, მაგრამ მაგით ხომ არ მოუხვეჭიათ სახელი? სახელი მწერლობით გაითქვეს, ანუ იმით რომ კარგად ფლობდნენ თავის ხელობას და ნიჭიც ჰქონდათ შესაბამისი. თორემ მარტო რელიგიის გაშუქებაზე რომ იყოს, მაშინ ნებისმიერი მღვდელი ავტომატურად კარგი მწერალი იქნებოდა, ხოლო პატრიარქი და რომის პაპი საერთოდაც გენიოსები. მუხა, შენს მიერ მოყვანილ კლდიაშვილის ციტატას მგონი კონკრეტულობა აკლია.
21. ერთი სიტყვით, ტექსტი, რომელიც მხოლოდ დეკორაციისგან შედგება - ნაგავია, მხატვრულ პროზას არ ეკუთვნის. თუ ვინმეს არ ჯერავს, დამისახელოს მაშინ განთქმული წიგნი, რომელშიც საერთოდ არაფერია გარდა „ცხოვრების სარკისა“
ჯერ კიდევ ,როდის სერგო კლდიაშვილი წერდა: "ნამდვილი მწერლობა ხელიდან გვისხლტება, მდარე ნაწარმოებები მოქალაქეობრივ უფლებებს პოულობენ, მცირდება საკუთარი თავისადმი მოთხოვნილება და რაც მთავარია, მწერლობა კარგავს დანიშნულებას... ეს კი ბადებს მკითხველის ჩვენდამი გულგრილობას... ჩვენ ვკარგავთ ნდობას"... ერთი სიტყვით, ტექსტი, რომელიც მხოლოდ დეკორაციისგან შედგება - ნაგავია, მხატვრულ პროზას არ ეკუთვნის. თუ ვინმეს არ ჯერავს, დამისახელოს მაშინ განთქმული წიგნი, რომელშიც საერთოდ არაფერია გარდა „ცხოვრების სარკისა“
ჯერ კიდევ ,როდის სერგო კლდიაშვილი წერდა: "ნამდვილი მწერლობა ხელიდან გვისხლტება, მდარე ნაწარმოებები მოქალაქეობრივ უფლებებს პოულობენ, მცირდება საკუთარი თავისადმი მოთხოვნილება და რაც მთავარია, მწერლობა კარგავს დანიშნულებას... ეს კი ბადებს მკითხველის ჩვენდამი გულგრილობას... ჩვენ ვკარგავთ ნდობას"...
20. სარკმელი2. - მახსოვს 4 წლის წინ, აქ რომ დავრეგისტრირდი, რამდენიმე კეთილმა ადამიანმა მცირედი კრიტიკა გაიმეტეს. ვაღიარებ, სასიამოვნო წასაკითხი არ იყო, მაგრამ ძალიან დიდი სტიმული მომცეს. დღემდე მათი მადლობელი ვარ. სიმართლე გითხრათ, მაშინ ვიხვეწებოდი კიდეც, ჩემი ლექსები გააკრიტიკეთ-მეთქი და ძალიან იშვიათად ვაღწევდი საწადელს. ჩემი აზრით, ყველაზე დიდი პრობლემა ზოგადად, ქვეყანაში გავრცელებული შეხედულებაა - "სხვისი აზრის ნაკლებად გათვალისწინება" და "ის აკეთე რაც გინდა, მთავარია შენ მოგწონდეს" რაც უფრო ეპატაჟურად ასრულებენ ამ ორივე "დავალებას", მით უფრო წინ მიიწევ გარკვეულ წრეებში და მერე ასეთ ხალხს წარმატებულსა და "შემდგარ ადამიანს" უწოდებენ. ეს ისე, ზოგადად ვთქვი, კონკრეტულს, მით უმეტეს, ხელოვანს არავის ვგულისხმობ. უბრალოდ, ბოლო ათწლეულია საკმაოდ მწვავედ დადგა ეს საკითხი და არ შეიძლება ხელოვნების სფეროში არ შემოეღწია. წერენ ისე, როგორც ეადვილებათ და იციან, ვიღაც გაიმეტებს აპლოდისმენტებს, "გააპრავებს", რომ თანამედროვე ხელოვნებაა, ვიღაც № მწერალი ან პოეტი დასავლეთში ამდაგვარად აკეთებს და თუ ხალხს მისი შემოქმედების არ ესმის, ესეიგი ხალხია "დაბალი დონის" და ვერ გაუგეს. ყოველივე ამის მიზეზი, მჭიდროდ შემოსაზღვრული აზროვნება მიმაჩნია. ჩვენ ვაგინებთ მთავრობებს, ვაპროტესტებთ სხვადასხვა მოვლენებს, "უკეთესი ცხოვრების" მოლოდინში, ვლანძღავთ საზოგადოებასა და რელიგიურ ინსტიტუტებს. მაგრამ უბედურება ის არის, რომ უმეტესობისთვის "უკეთესი ცხოვრება" განისაზღვრება მეტი გართობის შესაძლებლობით, ვნებების დაკმაყოფილებით და ათასი მატერიალური საკითხით. არადა, როგორც უკვე ავღნიშნეთ, ლიტერატურა სულიერი მოვლენაა და თავისთავად უფასურდება, როდესაც მატერიალურ (თუდაც აუცილებელ და საჭირბოროტო) ასპექტებამდე დაგვყავს.
აზგოსაც აქვე ვუპასუხებ - დოსტოევსკისა და ტოლსტოის ნაწარმოებები, ჩემი აზრით, სწორედ იმიტომ არის მსოფლიო შედევრება მიჩნეული, რომ სხვა დანარჩენთან ერთად, მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობაა გაშლილი და პიროვნების უკეთეს პიროვნებად განვითარების გზებს წარმოაჩეს. რუსული ლიტერატურის ეს ორი ბუმბერაზი ძალიან სერიოზულად არის გათვიცნობიერებულები მართლმადიდებლურ ფილოსოფიაში და შესანიშნავად ახდენენ მის შერწყმას მხატვრულ ასპექტებთან. დოსტოევსკის, ბერი ზოსიმეს ძმის პერსონაჟის სახით, ფაქტობრივად წარმოეჩენილი აქვს მართლმადიდებლური ხედვის მწვერვალი, ქრისტეს თალების ადამიანში განხორციელება. და ამას როგორი ოსტატობით ახერხებს?!
იმიტომაც არის შედევრი, რომ სული აქვს და მატერიალურ პრობლემებთან ერთად არამატერიალურ, სულიერ იდეალებს მოიცავს.
მოკლდ, სიტყვა გამიგრძელდა. ბოდიშს ვიხდი თუ გადავტვირთე გვერდი. სარკმელი2. - მახსოვს 4 წლის წინ, აქ რომ დავრეგისტრირდი, რამდენიმე კეთილმა ადამიანმა მცირედი კრიტიკა გაიმეტეს. ვაღიარებ, სასიამოვნო წასაკითხი არ იყო, მაგრამ ძალიან დიდი სტიმული მომცეს. დღემდე მათი მადლობელი ვარ. სიმართლე გითხრათ, მაშინ ვიხვეწებოდი კიდეც, ჩემი ლექსები გააკრიტიკეთ-მეთქი და ძალიან იშვიათად ვაღწევდი საწადელს. ჩემი აზრით, ყველაზე დიდი პრობლემა ზოგადად, ქვეყანაში გავრცელებული შეხედულებაა - "სხვისი აზრის ნაკლებად გათვალისწინება" და "ის აკეთე რაც გინდა, მთავარია შენ მოგწონდეს" რაც უფრო ეპატაჟურად ასრულებენ ამ ორივე "დავალებას", მით უფრო წინ მიიწევ გარკვეულ წრეებში და მერე ასეთ ხალხს წარმატებულსა და "შემდგარ ადამიანს" უწოდებენ. ეს ისე, ზოგადად ვთქვი, კონკრეტულს, მით უმეტეს, ხელოვანს არავის ვგულისხმობ. უბრალოდ, ბოლო ათწლეულია საკმაოდ მწვავედ დადგა ეს საკითხი და არ შეიძლება ხელოვნების სფეროში არ შემოეღწია. წერენ ისე, როგორც ეადვილებათ და იციან, ვიღაც გაიმეტებს აპლოდისმენტებს, "გააპრავებს", რომ თანამედროვე ხელოვნებაა, ვიღაც № მწერალი ან პოეტი დასავლეთში ამდაგვარად აკეთებს და თუ ხალხს მისი შემოქმედების არ ესმის, ესეიგი ხალხია "დაბალი დონის" და ვერ გაუგეს. ყოველივე ამის მიზეზი, მჭიდროდ შემოსაზღვრული აზროვნება მიმაჩნია. ჩვენ ვაგინებთ მთავრობებს, ვაპროტესტებთ სხვადასხვა მოვლენებს, "უკეთესი ცხოვრების" მოლოდინში, ვლანძღავთ საზოგადოებასა და რელიგიურ ინსტიტუტებს. მაგრამ უბედურება ის არის, რომ უმეტესობისთვის "უკეთესი ცხოვრება" განისაზღვრება მეტი გართობის შესაძლებლობით, ვნებების დაკმაყოფილებით და ათასი მატერიალური საკითხით. არადა, როგორც უკვე ავღნიშნეთ, ლიტერატურა სულიერი მოვლენაა და თავისთავად უფასურდება, როდესაც მატერიალურ (თუდაც აუცილებელ და საჭირბოროტო) ასპექტებამდე დაგვყავს.
აზგოსაც აქვე ვუპასუხებ - დოსტოევსკისა და ტოლსტოის ნაწარმოებები, ჩემი აზრით, სწორედ იმიტომ არის მსოფლიო შედევრება მიჩნეული, რომ სხვა დანარჩენთან ერთად, მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობაა გაშლილი და პიროვნების უკეთეს პიროვნებად განვითარების გზებს წარმოაჩეს. რუსული ლიტერატურის ეს ორი ბუმბერაზი ძალიან სერიოზულად არის გათვიცნობიერებულები მართლმადიდებლურ ფილოსოფიაში და შესანიშნავად ახდენენ მის შერწყმას მხატვრულ ასპექტებთან. დოსტოევსკის, ბერი ზოსიმეს ძმის პერსონაჟის სახით, ფაქტობრივად წარმოეჩენილი აქვს მართლმადიდებლური ხედვის მწვერვალი, ქრისტეს თალების ადამიანში განხორციელება. და ამას როგორი ოსტატობით ახერხებს?!
იმიტომაც არის შედევრი, რომ სული აქვს და მატერიალურ პრობლემებთან ერთად არამატერიალურ, სულიერ იდეალებს მოიცავს.
მოკლდ, სიტყვა გამიგრძელდა. ბოდიშს ვიხდი თუ გადავტვირთე გვერდი.
19. სარკმელი2, რომ შეიძლებოდეს, შენს წინა პოსტს (16) ჩემს, რაღაცა პუბლიკაციაა, იმას მივამატებდი. იმიტომ რომ სიტყვასიტყვით ვეთანხმები. განსაკუთრებით კი იმ მოსაზრებას რომ ტექსტები მოვლენათა ჩამონათვალს წარმოადგენენ. მათ ავტორებს ალბათ ჰგონიათ, სწრაფად წასაკითხ, თვალს რომ ვერ მოსწყვეტ, იმისთანა წიგნს ვწერთო, არადა სანიმდვილეში და სავალალოდ, ამის ნაცვლად უბრალოდ იმის მოყოლა გამოსდით, რისი დაწერას აპირებდნენ. დავითსაც ვეთანხმები ოღონდ ერთი პირადული დამატებით. ტოლსტოი და დოსტოევსკი, ცხადია, უდიდესი მწერლები იყვნენ, მაგრამ მათაც ჰქონდათ ხარვეზი. იმას ვგულისხმობ რომ, უხეშად რომ ვთქვათ, მათ წიგნებში კაცს ვერ ნახავ გაცინებულს. არადა ადამიანი არ შეიძლება სულ ყურჩამოყრილი იყოს, სიხარული, სიცილი და ხუმრობა, აგრეთვე მისი განუყოფელი "ნაწილებია", ამის მიკლება უკვე ცალმხრივობაა. გასაგებია რომ რუსული კლასიკური ლიტერატურისთვის საერთოდ დამახასიათებელია იმ იდეის ჩაგონება მკითხველისთვის , რომ ტანჯვის გარეშე სიცოცხლის არსს ბოლომდე ვერ აღიქვამ და ბედნიერებასაც ვერ შესწვდები, მაგრამ ეს ხომ ორიგინალური აზრი არაა - ქრისტიანობის მთავარი დოგმატია და მისი ასე უცვლელად ლიტერატურაში გადატანა ვერ გამოიყურება მთლად სასიამოვნო წასაკითხად. სარკმელი2, რომ შეიძლებოდეს, შენს წინა პოსტს (16) ჩემს, რაღაცა პუბლიკაციაა, იმას მივამატებდი. იმიტომ რომ სიტყვასიტყვით ვეთანხმები. განსაკუთრებით კი იმ მოსაზრებას რომ ტექსტები მოვლენათა ჩამონათვალს წარმოადგენენ. მათ ავტორებს ალბათ ჰგონიათ, სწრაფად წასაკითხ, თვალს რომ ვერ მოსწყვეტ, იმისთანა წიგნს ვწერთო, არადა სანიმდვილეში და სავალალოდ, ამის ნაცვლად უბრალოდ იმის მოყოლა გამოსდით, რისი დაწერას აპირებდნენ. დავითსაც ვეთანხმები ოღონდ ერთი პირადული დამატებით. ტოლსტოი და დოსტოევსკი, ცხადია, უდიდესი მწერლები იყვნენ, მაგრამ მათაც ჰქონდათ ხარვეზი. იმას ვგულისხმობ რომ, უხეშად რომ ვთქვათ, მათ წიგნებში კაცს ვერ ნახავ გაცინებულს. არადა ადამიანი არ შეიძლება სულ ყურჩამოყრილი იყოს, სიხარული, სიცილი და ხუმრობა, აგრეთვე მისი განუყოფელი "ნაწილებია", ამის მიკლება უკვე ცალმხრივობაა. გასაგებია რომ რუსული კლასიკური ლიტერატურისთვის საერთოდ დამახასიათებელია იმ იდეის ჩაგონება მკითხველისთვის , რომ ტანჯვის გარეშე სიცოცხლის არსს ბოლომდე ვერ აღიქვამ და ბედნიერებასაც ვერ შესწვდები, მაგრამ ეს ხომ ორიგინალური აზრი არაა - ქრისტიანობის მთავარი დოგმატია და მისი ასე უცვლელად ლიტერატურაში გადატანა ვერ გამოიყურება მთლად სასიამოვნო წასაკითხად.
18. ბატონო , დავით(იმედია აზგო არ მიწყენს მისი გვერდი რომ გამოვიყენე ჩემი აზრების დასაფიქსირებლად), აღმოჩნდა რომ დაახლოებით ერთნაირი შეხედულება გვქონია პროზის დანიშნულების შესახებ, რუსული მწერლობის შეფასებაშიც გეთანხმებით (მეშინია რუსოფობია არ დამწამონ). ერთერთი უმთავრესი პრობლემა კრიტიკის არ არსებობაა, მკითხველს აღზრდა ჭირდება. მაგრამ სად არის პროფესიონალი კრიტიკოსები? არსად არ გამქრალან, მხოლოდ კარის კრიტიკოსებად იქცენ, ურჩევნიათ დაქირავებული მუშ ის სამუშაო შეასრულონ და ამით სარგებელი ნახონ, ვიდრე უმთავრესი პროფესიული მოვალეობა. ახალგაზრდა ავტორებსაც რა დარჩენიათ, ურჩევნიათ ისე წერონ როგორც ბაზარი კარნახობს:ადვილად აღსაქმელი სიუჟეტი მდარე დიალოგებით და ხშირად ბილწსიტყვაობით გაჯერებული. რა დროს ტოლსტოია, ბატონო დავით, ვერ ამჩნევთ დროს რომ ჩამოვრჩით? ბატონო , დავით(იმედია აზგო არ მიწყენს მისი გვერდი რომ გამოვიყენე ჩემი აზრების დასაფიქსირებლად), აღმოჩნდა რომ დაახლოებით ერთნაირი შეხედულება გვქონია პროზის დანიშნულების შესახებ, რუსული მწერლობის შეფასებაშიც გეთანხმებით (მეშინია რუსოფობია არ დამწამონ). ერთერთი უმთავრესი პრობლემა კრიტიკის არ არსებობაა, მკითხველს აღზრდა ჭირდება. მაგრამ სად არის პროფესიონალი კრიტიკოსები? არსად არ გამქრალან, მხოლოდ კარის კრიტიკოსებად იქცენ, ურჩევნიათ დაქირავებული მუშ ის სამუშაო შეასრულონ და ამით სარგებელი ნახონ, ვიდრე უმთავრესი პროფესიული მოვალეობა. ახალგაზრდა ავტორებსაც რა დარჩენიათ, ურჩევნიათ ისე წერონ როგორც ბაზარი კარნახობს:ადვილად აღსაქმელი სიუჟეტი მდარე დიალოგებით და ხშირად ბილწსიტყვაობით გაჯერებული. რა დროს ტოლსტოია, ბატონო დავით, ვერ ამჩნევთ დროს რომ ჩამოვრჩით?
17. ძალიან კარგი საკითხი წამოწეულა და ორიოდე სიტყვით მინდა ჩემი მოკრძალებული აზრი გამოვთქვა.. ბოლო დღეებია რუსულ ლიტერატურას მივუბრუნდი და კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რუსული ლიტერატურა ნომერი პირველია ჩემთვის. ამ ლიდერობის საფუძველი არის უაღრესად დიდი ფილოსოფია, რომელიც გაშლილია ნაწარმოებებში. განსაკუთრებით დოსტოევსკი და ტოლსტოი მინდა გამოვყო. მათ რომანებში (უპირველესად "ძმები კარამაზოვები" და "ომი და მშვიდობა") კაცობრიობის ყველაზე დიადი და მისტიკური საკითხებია დასმული. ამ ნაწარმოებებს აქვთ სული, თითქოს პიროვნებები არიან და კითხულობ არა რომანს, არამედ ცალკე აღებულ ცხოვრებას, პიროვნებათა ისტორიებს, წინადადებებში განვრცობილ განცდებს და შინაგან ბრძოლას საკუთარ უღირსებებთან.
რატომ მოვაყოლე პროლოგი? მინდოდა მეთქვა, რომ თანამედროვე ქართულ მწერლობას სწორედ ეს სული აკლია. აზგო მართალია, როცა ამბობს - "ასეა 99,9999...% აქაური პროზაული ტექსტი: რასაც ვხედავ იმას ვწერ. ან რასაც განვიცდი, ან რა „ბრძნული“ აზრებიც მაქვს ამ ცხოვრების შესახებ იმათ ვაფრქვევ, ან რა გამიგონია ვიმეორებ და ა.შ."
მხოლოდ ამბის მოყოლა, თუნდაც ხატოვნად, არ არის პროზა. ვფიქრობ, ზოგადად, ლიტერატურამ და განსაკუთრებით პროზამ, ადამიანი სულიერად და პიროვნულად უნდა გაგზარდოს, დაგიტოვოს შეგრძნებები, განცდები, რომლებზეც იფიქრებ და შენეულ, მკითხველის დასკვნას გამოიტან. რა შეგრძნება უნდა დამიტოვოს ზოგადი სახის ამბის მოყოლამ?! რაც ისედაც ვიცი, რომ ხდება. სადაც არ იკითხება ავრტორის სული და ინდივიდუალირი მიდგომა საკითხებისადმი. სადაც საკითხებიც კი არ არის დასმული ან დასმულია მხოლოდ ის პრობლემა, რომელიც "აქტუალურია". აქტუალური არა საზოგადოდ კაცობრიობისთვის, არამედ კონკრეტული ტელევიზიის მაყურებლისთვის.
კიდევ ერთი დიდი პრობლემაა (ჩემი აზრით) როგორც ურაკზე, ასევე თანამედროვე მწერლობაში - ძალიან დიდი დოზით მიმბაძველობა! მიმბაძველობა დასავლური კულტურისადმი, მაგრამ დაპატენტებული ვერასდროს იქნება ორიგინალის დონეზე! ჩვენ ვაკოპირებთ და ამით ინდივიდუალიზმს ვკლავთ! თანამედროვე ქართული ნაწარმოებების უმეტესობა, (ბოლო ხანებში რაც წავიკითხე) დაემსგავსა იმ ბრაზილიურ სერიალებს, სტაჟიან მაყურებლებსაც რომ ყელში ამოუვიდათ და როგორც კი ალტერნატივა გამოუჩნდათ რუსული ან თურქული სერიალების სახით, მაშინათვე დაივიწყეს.
იმედს ვიტოვებ, რომ ბევრი რამ წაკითხული არ მაქვს და არიან კრეატიული ინდივიდუალისტები, რომლებიც საკუთარ შედერვრებს შექმნიან. ძალიან კარგი საკითხი წამოწეულა და ორიოდე სიტყვით მინდა ჩემი მოკრძალებული აზრი გამოვთქვა.. ბოლო დღეებია რუსულ ლიტერატურას მივუბრუნდი და კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რუსული ლიტერატურა ნომერი პირველია ჩემთვის. ამ ლიდერობის საფუძველი არის უაღრესად დიდი ფილოსოფია, რომელიც გაშლილია ნაწარმოებებში. განსაკუთრებით დოსტოევსკი და ტოლსტოი მინდა გამოვყო. მათ რომანებში (უპირველესად "ძმები კარამაზოვები" და "ომი და მშვიდობა") კაცობრიობის ყველაზე დიადი და მისტიკური საკითხებია დასმული. ამ ნაწარმოებებს აქვთ სული, თითქოს პიროვნებები არიან და კითხულობ არა რომანს, არამედ ცალკე აღებულ ცხოვრებას, პიროვნებათა ისტორიებს, წინადადებებში განვრცობილ განცდებს და შინაგან ბრძოლას საკუთარ უღირსებებთან.
რატომ მოვაყოლე პროლოგი? მინდოდა მეთქვა, რომ თანამედროვე ქართულ მწერლობას სწორედ ეს სული აკლია. აზგო მართალია, როცა ამბობს - "ასეა 99,9999...% აქაური პროზაული ტექსტი: რასაც ვხედავ იმას ვწერ. ან რასაც განვიცდი, ან რა „ბრძნული“ აზრებიც მაქვს ამ ცხოვრების შესახებ იმათ ვაფრქვევ, ან რა გამიგონია ვიმეორებ და ა.შ."
მხოლოდ ამბის მოყოლა, თუნდაც ხატოვნად, არ არის პროზა. ვფიქრობ, ზოგადად, ლიტერატურამ და განსაკუთრებით პროზამ, ადამიანი სულიერად და პიროვნულად უნდა გაგზარდოს, დაგიტოვოს შეგრძნებები, განცდები, რომლებზეც იფიქრებ და შენეულ, მკითხველის დასკვნას გამოიტან. რა შეგრძნება უნდა დამიტოვოს ზოგადი სახის ამბის მოყოლამ?! რაც ისედაც ვიცი, რომ ხდება. სადაც არ იკითხება ავრტორის სული და ინდივიდუალირი მიდგომა საკითხებისადმი. სადაც საკითხებიც კი არ არის დასმული ან დასმულია მხოლოდ ის პრობლემა, რომელიც "აქტუალურია". აქტუალური არა საზოგადოდ კაცობრიობისთვის, არამედ კონკრეტული ტელევიზიის მაყურებლისთვის.
კიდევ ერთი დიდი პრობლემაა (ჩემი აზრით) როგორც ურაკზე, ასევე თანამედროვე მწერლობაში - ძალიან დიდი დოზით მიმბაძველობა! მიმბაძველობა დასავლური კულტურისადმი, მაგრამ დაპატენტებული ვერასდროს იქნება ორიგინალის დონეზე! ჩვენ ვაკოპირებთ და ამით ინდივიდუალიზმს ვკლავთ! თანამედროვე ქართული ნაწარმოებების უმეტესობა, (ბოლო ხანებში რაც წავიკითხე) დაემსგავსა იმ ბრაზილიურ სერიალებს, სტაჟიან მაყურებლებსაც რომ ყელში ამოუვიდათ და როგორც კი ალტერნატივა გამოუჩნდათ რუსული ან თურქული სერიალების სახით, მაშინათვე დაივიწყეს.
იმედს ვიტოვებ, რომ ბევრი რამ წაკითხული არ მაქვს და არიან კრეატიული ინდივიდუალისტები, რომლებიც საკუთარ შედერვრებს შექმნიან.
16. საინტერესო დისკუსიაა. აქ განთავსებულ პროზაულ ტექსტებზე და ზოგადად ქართულ მწერლობაზე მეც ჩემი სუბიექტური აზრი გამაჩნია. პოპულარობა არ ნიშნავს ნიჭიერებას, საქართველოში ეს ნამდვილად ასეა. გავლენიანი ნაცნობები და კარდაგ აწყობილი პიარი პოპულარობის გადამწყვეტი ფაქტორია. ნაწარმოებში მხოლოდ ამბავი არ უნდა იყოს მოყოლილი, მწერლის ოსტატობის გამსაზღვრელი ამბის თავისებური, მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი ინდივიდუალური ხელწერით გამოსახვაა. ქართულ პროზაში გაქრა ნაწარმოებები, სადაც გმირი ფიქრობს - მხოლოდ მოქმედება და დიალოგები (როგორც ავტორი აღნიშნავს, კიდევ ჟურნალისტური პუნქტუალობით რეალური ამბების ფურცელზე გადატანა და თანაც ამით ტრაბახი). გმირი უნდა ფიქრობდეს. ეს ჩემი აკვიატება კი არ არის, არამედ საუკუნებიის განმავლობაში დალექილი გამოცდილების ანალიზია. გავიხსენოთ კლასიკოსები. თვით ჰემინგუეი, რომელიც წერის ლაკონურ სტილს ანიჭებდა უპირატესობას, გმირის ფსიქოლოგიურ პორტრეტის ხატვას უმაღლესი მხატვრული ოსტატობით ახერხებს. ტოლსტოის მთელ შემოქმედებას მირჩევნია პატარა ეპიზოდი ,,კაზაკებიდან,,. კავკასიონის სილამაზე როგორ შემოდის მთავარი გმირის ცნობიერებაში. ანდა მოხუცი ჯოლიანის სიკვდილის ეპიზოდი ,, ფორსაიტების საგადან,, ეს არის ნამდვილი მწერლობა. ასეთი ნაწერები ეხლა მოდაში არ არის-ზედმეტი ფილოსოფოაა. სამაგიეროდ მოდაშია კეკელიძის,, გურული დღიურები''. თურმე ჩვენი დროის კლასიკა ყოფილა. რა უნდა თქვა, ისღა დამრჩენია მხოლოდ ამოვიოხრო; ეჰ. საინტერესო დისკუსიაა. აქ განთავსებულ პროზაულ ტექსტებზე და ზოგადად ქართულ მწერლობაზე მეც ჩემი სუბიექტური აზრი გამაჩნია. პოპულარობა არ ნიშნავს ნიჭიერებას, საქართველოში ეს ნამდვილად ასეა. გავლენიანი ნაცნობები და კარდაგ აწყობილი პიარი პოპულარობის გადამწყვეტი ფაქტორია. ნაწარმოებში მხოლოდ ამბავი არ უნდა იყოს მოყოლილი, მწერლის ოსტატობის გამსაზღვრელი ამბის თავისებური, მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი ინდივიდუალური ხელწერით გამოსახვაა. ქართულ პროზაში გაქრა ნაწარმოებები, სადაც გმირი ფიქრობს - მხოლოდ მოქმედება და დიალოგები (როგორც ავტორი აღნიშნავს, კიდევ ჟურნალისტური პუნქტუალობით რეალური ამბების ფურცელზე გადატანა და თანაც ამით ტრაბახი). გმირი უნდა ფიქრობდეს. ეს ჩემი აკვიატება კი არ არის, არამედ საუკუნებიის განმავლობაში დალექილი გამოცდილების ანალიზია. გავიხსენოთ კლასიკოსები. თვით ჰემინგუეი, რომელიც წერის ლაკონურ სტილს ანიჭებდა უპირატესობას, გმირის ფსიქოლოგიურ პორტრეტის ხატვას უმაღლესი მხატვრული ოსტატობით ახერხებს. ტოლსტოის მთელ შემოქმედებას მირჩევნია პატარა ეპიზოდი ,,კაზაკებიდან,,. კავკასიონის სილამაზე როგორ შემოდის მთავარი გმირის ცნობიერებაში. ანდა მოხუცი ჯოლიანის სიკვდილის ეპიზოდი ,, ფორსაიტების საგადან,, ეს არის ნამდვილი მწერლობა. ასეთი ნაწერები ეხლა მოდაში არ არის-ზედმეტი ფილოსოფოაა. სამაგიეროდ მოდაშია კეკელიძის,, გურული დღიურები``. თურმე ჩვენი დროის კლასიკა ყოფილა. რა უნდა თქვა, ისღა დამრჩენია მხოლოდ ამოვიოხრო; ეჰ.
15. გაიხარე შენც, გიგო. რაც შეეხება ქულას, გასაგებია რომ მაგის მონიჭებით კეთილმოსურნეობა გამოჩინე ჩემდამი და მადლობელი ვარ, თუმცა არაერთხელ მითქვამს უკვე აქ, არ მესმის მაგ ქულობანას დანიშნულება, რაში გამოიყენება? ბავშვურობაა მგონი.... ნეტა ვინმე განმარტავდეს მათ ეფექტს. მიშა, მე რეკალმაზე საერთოდ არ მილაპარაკია, მე ვთქვი არაფერია სარეკლამო მეთქი, ამბები არ იქმნება, დეკორაციების, სცენის მოწყობილობათა შემოჩეჩება უნდათ და "არ გაუვათ მაგ ნომერიო". არც გასდით. არის ერთი გოდება - როგორ არ იყიდება ჩვენი შედევრებიო? კი, კარგია ზუსტი დაკვირვების უნარი, როცა ავტორი ახერხებს რომ მკითხველს ვინმე გაახსენოს თავისი პერსონაჟით, ან, ყველაზე კარგი "მორტყმაა", საკუთარ თავს თუ აცნობინებს. მაგრამ ეს მაინც გაფორმებაა და არ შველის საქმეს. "დათას" და "სპირალის" შესახებ ვერ დაგეთანხმები. რატომ მათ თანადროულად გამოსულ სხვა წიგნებს ვერ შველოდა ქაღალდის ჩალისფასობა ბესტსელერად გადაქცევაში? ჟურნალ-გაზეთების მაგიერ ახლა ინეტია და პერიოდული პრესის გაყიდვათა შემცირებაც ვერ აიხსნება შენს მიერ ნახსენები მიზეზით. აი, საინტერესო, "ჩამთრევ" წიგნს კი ინეტი ბოდიში და ფეხებსაც ვერ ჭამს! კაი რად გინდა, ოდნავ თუ "სუნთქავს", მკითხველი ახლაც ხელადვე უჩნდება! ამის მაგალითია დ. ტურაშვილის "ჯინსების თაობა" გამოდგება. ძალიანაც ბევრი გაიყიდა, განსაკუთრებით იმ ციფრებთან შედარებით, შენ რომ ახსენე. მართალია მისი "ნაშემოქმედარი" მაგ ტექსტში ნაკლებადაა, თავად ცხოვრებამ ითავა "კრეატივი", მაგრამ ხომ ქნა შედეგი. ისე გამომდის თითქოს ვინმეს რამეს ვაძალებდე. ცხადი არა, უბრალოდ იმის თქმა მინდა, პროზის შექმნის კანონთა არ გათვალისწინებით ტექსტის წარმატების იმედი იგივეა, ლატარიის ბილეთი არ გქონდეს ნაყიდი და ჯეკპოტის მოგებას ელოდე. ჰმ, რომ იყიდი მაშინაც შარშანდელ თოვლს მოიგებ, მაგრამ რაღაც განსხვავება მაინც ხომაა, თუნდაც მოჩვენებითი... გაიხარე შენც, გიგო. რაც შეეხება ქულას, გასაგებია რომ მაგის მონიჭებით კეთილმოსურნეობა გამოჩინე ჩემდამი და მადლობელი ვარ, თუმცა არაერთხელ მითქვამს უკვე აქ, არ მესმის მაგ ქულობანას დანიშნულება, რაში გამოიყენება? ბავშვურობაა მგონი.... ნეტა ვინმე განმარტავდეს მათ ეფექტს. მიშა, მე რეკალმაზე საერთოდ არ მილაპარაკია, მე ვთქვი არაფერია სარეკლამო მეთქი, ამბები არ იქმნება, დეკორაციების, სცენის მოწყობილობათა შემოჩეჩება უნდათ და "არ გაუვათ მაგ ნომერიო". არც გასდით. არის ერთი გოდება - როგორ არ იყიდება ჩვენი შედევრებიო? კი, კარგია ზუსტი დაკვირვების უნარი, როცა ავტორი ახერხებს რომ მკითხველს ვინმე გაახსენოს თავისი პერსონაჟით, ან, ყველაზე კარგი "მორტყმაა", საკუთარ თავს თუ აცნობინებს. მაგრამ ეს მაინც გაფორმებაა და არ შველის საქმეს. "დათას" და "სპირალის" შესახებ ვერ დაგეთანხმები. რატომ მათ თანადროულად გამოსულ სხვა წიგნებს ვერ შველოდა ქაღალდის ჩალისფასობა ბესტსელერად გადაქცევაში? ჟურნალ-გაზეთების მაგიერ ახლა ინეტია და პერიოდული პრესის გაყიდვათა შემცირებაც ვერ აიხსნება შენს მიერ ნახსენები მიზეზით. აი, საინტერესო, "ჩამთრევ" წიგნს კი ინეტი ბოდიში და ფეხებსაც ვერ ჭამს! კაი რად გინდა, ოდნავ თუ "სუნთქავს", მკითხველი ახლაც ხელადვე უჩნდება! ამის მაგალითია დ. ტურაშვილის "ჯინსების თაობა" გამოდგება. ძალიანაც ბევრი გაიყიდა, განსაკუთრებით იმ ციფრებთან შედარებით, შენ რომ ახსენე. მართალია მისი "ნაშემოქმედარი" მაგ ტექსტში ნაკლებადაა, თავად ცხოვრებამ ითავა "კრეატივი", მაგრამ ხომ ქნა შედეგი. ისე გამომდის თითქოს ვინმეს რამეს ვაძალებდე. ცხადი არა, უბრალოდ იმის თქმა მინდა, პროზის შექმნის კანონთა არ გათვალისწინებით ტექსტის წარმატების იმედი იგივეა, ლატარიის ბილეთი არ გქონდეს ნაყიდი და ჯეკპოტის მოგებას ელოდე. ჰმ, რომ იყიდი მაშინაც შარშანდელ თოვლს მოიგებ, მაგრამ რაღაც განსხვავება მაინც ხომაა, თუნდაც მოჩვენებითი...
14. 4 დავწერე აზგო. ვფიქრობ თქვენ გულისტკივილს ცოტათი შეგიმსუბუქებს, მაგრამ... კვალ 4 იმიტომ, რომ ცოოოტა მშრალია კრიტიკა-პუბლიცისტიკისთვის... (ვინ გმოვდივარ ახლა მე: კრიტიკოსი თუ პუბლიცისტი?) კარგია!!! გაიხარე შენა!!! წინსვლით მუდამ!!!
4 დავწერე აზგო. ვფიქრობ თქვენ გულისტკივილს ცოტათი შეგიმსუბუქებს, მაგრამ... კვალ 4 იმიტომ, რომ ცოოოტა მშრალია კრიტიკა-პუბლიცისტიკისთვის... (ვინ გმოვდივარ ახლა მე: კრიტიკოსი თუ პუბლიცისტი?) კარგია!!! გაიხარე შენა!!! წინსვლით მუდამ!!!
13. აზგო... მე რომ არ მესიამოვნა იმ კონტექსტში იმ კაცის ხსენება, თუ ყოფილხარ მის ბინაში?..
იმ კაცზე საუბარს აღარ გავაგრძელებ და მხოლოდ იმას ვიტყვი, რომ დასარიგებელი ნამდვილად არაფერი აქვს.
ზოგადად შევხედოთ სიტუაციას: "უბაზრობა" როცა ვთქვი, ვიგულისხმე წიგნის მკითხველამდე მისვლის მთელი მარკეტინგული პროცესი და არა კონკრეტული სარეალიზაციო ტერიტორია. გინახავს სადმე, ცენტრალურ ქუჩაზე დიდი ბილბორდი რომელიმე ახალი წიგნის ავტორის პორტრეტით? სამაგიეროდ, რომელიმე ტელეარხის რომელიმე გადაცემის ჟურნალისტის ისედაც ნაცნობი სახე შეიძლება იმდენ ხანს ეკიდოს ქუჩაში, რომ ბოლოს სიზმარში ჩაგყვეს მისი ხატება.
რატომ? იმიტომ, რომ:
ერთი ბილბორდის დამზადება და მისი რომელიმე ერთ სარეკლამო ადგილზე განთავსება ის ფასია, ხუთ-ათ სოლიდურტირაჟიან წიგნს რომ დაბეჭდავ...
რატომ? იმიტომ, რომ:
საქართველოს მასშტაბით სოლიდური ტირაჟი ნიშნავს 1000-1500 ეკზემპლიარს... რეალურად კი, აგერ უკვე სამი ათეული წელია, ნებისმიერი კარგი ბეჭდური პროდუქციის მყიდველთა რაოდენობა 500-ს ვერ გაცდა. ანუ, შემოსავალი არ არის და სარგებელი არა აქვს არც გამომცემლობას და არც ავტორს. შემთხვევითი ხომ არ არის, რომ დახოცეს ერთმანეთი გამომცემლობებმა სასკოლო სახელმძღვანელოების ბეჭდვაზე? სხვა შემოსავალი ლამის არა აქვთ... და თუ ცოტაოდენი რჩებათ (ცხადია, რჩებათ), მერე ავტორთანაც გასაყოფი და სადავოა... ამ სიტუაციაში, რა პიარი, რისი რეკლამა და მითუმეტეს, რა ხანგრძლივი სარეკლამო პროექტი?
მე კი აქ... ერთი, სრულიად ჩვეულებრივი, საბავშვო-სათავგადასავლო წიგნის (პატარა ლობიოს მარცვლის თავგადასავალია) ყდას სუპერმარკეტში, ფილა შოკოლადის შეფუთვაზე ვხედავ...
ვფიქრობდი, ამ სარეკალამო ფანდზე. დაუკვირდი, რა სწორი გათვლაა... განა შეგონებით, განა დაძალებით, განა ჩიჩინითა და ნოტაციით... პირდაპირ ენის წვერზე დაუსვევს პატარებს სარეკლამო პროდუქტის "გემო"... ვსაუბრობ ქვეყანაზე, რომელიც საქართველოს მასშტაბებთან ახლოსაა... თორემ დიდი და გამოცდილი ქვეყნების პრაქტიკა, საერთოდ ცალკე თემაა.
ამ ბაზრის არარსებობას ვგულისხმობ...
" დათა" და"სპირალი" კი ახლა არ გაყიდულა ასიათასობით ტირაჟით. როცა მაგხელა ტირაჟებს შთანთქავდა ქართველი მკითხველი, მაშინ ჩალის ფასად შემოსული ქაღალდით სარგებლობდნენ სტამბები, მანეთი-ორი მანეთი ღირდა წიგნი და რეალური მკითხველი იყო მილიონნახევარი ადამიანი... "ცისკარი" და "მნათობი" დასწრებაზე იყო და ზუსდაგ იგივე იბეჭდებოდა მაშინ, რაც იწერება ახლა...
და ბოლო საოცრება: მაშინაც კი მიზერული იყო ავტორთა ჰონორარი. აზგო... მე რომ არ მესიამოვნა იმ კონტექსტში იმ კაცის ხსენება, თუ ყოფილხარ მის ბინაში?..
იმ კაცზე საუბარს აღარ გავაგრძელებ და მხოლოდ იმას ვიტყვი, რომ დასარიგებელი ნამდვილად არაფერი აქვს.
ზოგადად შევხედოთ სიტუაციას: "უბაზრობა" როცა ვთქვი, ვიგულისხმე წიგნის მკითხველამდე მისვლის მთელი მარკეტინგული პროცესი და არა კონკრეტული სარეალიზაციო ტერიტორია. გინახავს სადმე, ცენტრალურ ქუჩაზე დიდი ბილბორდი რომელიმე ახალი წიგნის ავტორის პორტრეტით? სამაგიეროდ, რომელიმე ტელეარხის რომელიმე გადაცემის ჟურნალისტის ისედაც ნაცნობი სახე შეიძლება იმდენ ხანს ეკიდოს ქუჩაში, რომ ბოლოს სიზმარში ჩაგყვეს მისი ხატება.
რატომ? იმიტომ, რომ:
ერთი ბილბორდის დამზადება და მისი რომელიმე ერთ სარეკლამო ადგილზე განთავსება ის ფასია, ხუთ-ათ სოლიდურტირაჟიან წიგნს რომ დაბეჭდავ...
რატომ? იმიტომ, რომ:
საქართველოს მასშტაბით სოლიდური ტირაჟი ნიშნავს 1000-1500 ეკზემპლიარს... რეალურად კი, აგერ უკვე სამი ათეული წელია, ნებისმიერი კარგი ბეჭდური პროდუქციის მყიდველთა რაოდენობა 500-ს ვერ გაცდა. ანუ, შემოსავალი არ არის და სარგებელი არა აქვს არც გამომცემლობას და არც ავტორს. შემთხვევითი ხომ არ არის, რომ დახოცეს ერთმანეთი გამომცემლობებმა სასკოლო სახელმძღვანელოების ბეჭდვაზე? სხვა შემოსავალი ლამის არა აქვთ... და თუ ცოტაოდენი რჩებათ (ცხადია, რჩებათ), მერე ავტორთანაც გასაყოფი და სადავოა... ამ სიტუაციაში, რა პიარი, რისი რეკლამა და მითუმეტეს, რა ხანგრძლივი სარეკლამო პროექტი?
მე კი აქ... ერთი, სრულიად ჩვეულებრივი, საბავშვო-სათავგადასავლო წიგნის (პატარა ლობიოს მარცვლის თავგადასავალია) ყდას სუპერმარკეტში, ფილა შოკოლადის შეფუთვაზე ვხედავ...
ვფიქრობდი, ამ სარეკალამო ფანდზე. დაუკვირდი, რა სწორი გათვლაა... განა შეგონებით, განა დაძალებით, განა ჩიჩინითა და ნოტაციით... პირდაპირ ენის წვერზე დაუსვევს პატარებს სარეკლამო პროდუქტის "გემო"... ვსაუბრობ ქვეყანაზე, რომელიც საქართველოს მასშტაბებთან ახლოსაა... თორემ დიდი და გამოცდილი ქვეყნების პრაქტიკა, საერთოდ ცალკე თემაა.
ამ ბაზრის არარსებობას ვგულისხმობ...
" დათა" და"სპირალი" კი ახლა არ გაყიდულა ასიათასობით ტირაჟით. როცა მაგხელა ტირაჟებს შთანთქავდა ქართველი მკითხველი, მაშინ ჩალის ფასად შემოსული ქაღალდით სარგებლობდნენ სტამბები, მანეთი-ორი მანეთი ღირდა წიგნი და რეალური მკითხველი იყო მილიონნახევარი ადამიანი... "ცისკარი" და "მნათობი" დასწრებაზე იყო და ზუსდაგ იგივე იბეჭდებოდა მაშინ, რაც იწერება ახლა...
და ბოლო საოცრება: მაშინაც კი მიზერული იყო ავტორთა ჰონორარი.
12. ნეფერტარი, ტენდი, ანანე, ლალი, მისის სმითი, უპირველესყოვლისა, ლიტ. "სისხლისღვრის" დაწყებამდე (თქვენ ცხადია არ გეხებათ), მიუხედავად იმისა არ ვიცი აღნიშნავთ თუ არა, თქვენ და თქვენი თამადობით საიტის წევრ ყველა ქალბატონს ვულოცავ დღევანდევ 8 მარტს! ჩვენი "შეხვედრის" ადგილიდან გამომდინარე გისურვებთ - რაზეც ოცნებობთ ლიტერატურაში, ის აგსრულებოდეთ და, რა თქმა უნდა, პირადი ცხოვრებაც საკუთარ გემოზე მოწყობილი გქონოდეთ! აგრეთვე მადლობელი ვარ აზრის გამოთქმისთვის. ნეფერტარი, გაბრწყინების რა გითხრა და ახალი რომანი ყოველთვის სასიხარულოა. ლალი. როგორ არ დავდე, მეტი კრეატივია საჭირო მეთქი, აბა ის რაა? არაა "აუდიტის" დასკვნა? ახლა პატივცემულ ბატონებს გავცემ პასუხს. იასონ, მე შეიძლება კი დავწერე და ვწერ შემს ტექსტებს კანონების მიხედვით, მაგრამ ეს სულა არ იძლევა არც ჩემთვის და არც ვინმესთვის იმის გარანტიას რომ ნამდვილად მხატვრული ნაწარმოები გამომივა ან მე ან იმ ვინმეს. როგორც მათემატიკოსები ამბობენ, ესაა აუცილებელი, მაგრამ არა საკმარისი პირობა. ნ-ი-კ-ი, ის ნაწარმოები იმიტომაა უვარგისი, რომ მასში წესები არაა დაცული. მათი არ დაცვა კი თავიდანვე წაგებაა. თუ ავტორს, მაგალითად, აღწერა არა აქვს ტექსტში. ეს იმას კი არ ნიშნავს, რომ მის ნაწერს იგი, როგორც შენ ამბობ, არ "უხდებაო", არამედ უბრალოდ ავტორს არა აქვს ამის უნარი, ჯერ არაა მხატვრული ლიტერატურის შესაქმნელად. და იმის ლაპრაკი რომ სადღაც კი არსებობენ ის წესები მაგრამ ჩვენ ჩვენი ადათებით ვმოქმედებთო უცხოური გვინდა, მავნე და მიუღებელია ჩვენთვსო, იგივეა რომ თქვა: სადღაც კი "გამოიგონეს" მიზიდულობის კანონი, მაგრამ ჩვენ ჩვენსას დავაწესებთო. უაზრობაა მოკლედ. ქვას რომ აიქნევ, იგი აუცილებლად დაგეცემა თავზე, ჰაერში არ ილივლივებს. მიშა, მიუხედავად იმის რომ ყველა შენი მოსაზრება საინტერსოა, მთლად ასე ვერ დაგეთანხმები. უფრო სწორად საერთოდ წინააღმდეგი ვარ. მაგისთვის არ ვართ აქ? ჯერ ერთი, ბაზარი არაა საქართელოშიო ეს არაა სწორი. რამდენი გაიყიდა "სპირალი" ან "დათა..." იცი? 100 000 ათასობით! დაწეროს ვინმემ ასეთი წიგნი წელიწადში ერთხელ, როგორც ამას გრიშემი, პატერსონი, გეიმანი, კინგი და სხვა წარმტებული ავტორები შვებიან და ნახავს თუ ვერ ირჩენს მაგ ხელობით თავს! თორემ ვიღაცას ერთხელ გამოუვიდა რამე და ამის გამი მთელი ცხოვრება ვარჩინოთ? კი კაცო, მოუჭიროს ხელი. არადა ეს ხალხი, მაგალითად პატერსონი, სამ-ოთხ თვეში წერს ოთხას გვერდიან წიგნს. არ მითხრა ახლა ესენი ნაგავია დენ ბრაუნივითო და არაა მაღალი ლიტერატურა, ღრუბლების დონემდე არაა ასულიო! რას გეტყვი იცი, ვინც მაგას ამბობს, უბრალოდ წერა არ იცის თორემ, ბოდიში და ტრაკზე არ იბწკენდა რომ მისი წიგნის გმირები ჰოლივუდის ეკრანზე ხორცშესხმული ენახა? ბოლოს და ბოლოს თუ ვინმეს ასე ეზიზღება თავისი ლიტერატურის ფულზე გაცვლა და ბესტსელერის შექმნა ასე იოლად მიაჩნია, დაწეროს ერთი ცალი და რომ შემოუვა ათი, ან ასი მილიონი იმ წიგნით, დაურიგოს ის ფული გაჭირვებულებს, ნათესავებს, ავადმყოფებს... თავად ხელსაც ნუ წააკარებს, ნუ წაიწყმედს თავს. რატომ არ შვება ამდენ სიკეთეს? შენ რომ არ გესიმოვნა იმ გვარის ასე ხსნება, ქნას იმ კაცმა ეს, რა, ჯინზე არ შვება, თავს არ "იმცირებს"? ყველა ის ნაწარმოები, რომელიც ახლა კლასიკაა, თავის დროზე ბესტსელერი იყო და ფულის გულისთვის წერდნენ დიკენსიც ჰიუგოც... იგივე დოსტოევსკი რამდენს ჯუჯღუნებდა, ტოლსტოის, გრაფია და 500 რუბლს უხდიან გვერდში და მე 250- ს, იმიტომ რომ მდაბიო ვარო! ანუ ეს კაციც ხედავ რით აფასებდა თავის ტექსტებს? მოკლედ, იმის თქმა მინდა, არაა თავის მოტყუება კარგი, არაა ეს ჭკვიანისთვის დამახასიათებელი და ჩვენ ხომ სულელბი არ ვართ, დავინახოთ ეს სამყარო ისე, როგორც იგი მოწყობილია, მოვიძროთ ფერადი სათვალე. ნეფერტარი, ტენდი, ანანე, ლალი, მისის სმითი, უპირველესყოვლისა, ლიტ. "სისხლისღვრის" დაწყებამდე (თქვენ ცხადია არ გეხებათ), მიუხედავად იმისა არ ვიცი აღნიშნავთ თუ არა, თქვენ და თქვენი თამადობით საიტის წევრ ყველა ქალბატონს ვულოცავ დღევანდევ 8 მარტს! ჩვენი "შეხვედრის" ადგილიდან გამომდინარე გისურვებთ - რაზეც ოცნებობთ ლიტერატურაში, ის აგსრულებოდეთ და, რა თქმა უნდა, პირადი ცხოვრებაც საკუთარ გემოზე მოწყობილი გქონოდეთ! აგრეთვე მადლობელი ვარ აზრის გამოთქმისთვის. ნეფერტარი, გაბრწყინების რა გითხრა და ახალი რომანი ყოველთვის სასიხარულოა. ლალი. როგორ არ დავდე, მეტი კრეატივია საჭირო მეთქი, აბა ის რაა? არაა "აუდიტის" დასკვნა? ახლა პატივცემულ ბატონებს გავცემ პასუხს. იასონ, მე შეიძლება კი დავწერე და ვწერ შემს ტექსტებს კანონების მიხედვით, მაგრამ ეს სულა არ იძლევა არც ჩემთვის და არც ვინმესთვის იმის გარანტიას რომ ნამდვილად მხატვრული ნაწარმოები გამომივა ან მე ან იმ ვინმეს. როგორც მათემატიკოსები ამბობენ, ესაა აუცილებელი, მაგრამ არა საკმარისი პირობა. ნ-ი-კ-ი, ის ნაწარმოები იმიტომაა უვარგისი, რომ მასში წესები არაა დაცული. მათი არ დაცვა კი თავიდანვე წაგებაა. თუ ავტორს, მაგალითად, აღწერა არა აქვს ტექსტში. ეს იმას კი არ ნიშნავს, რომ მის ნაწერს იგი, როგორც შენ ამბობ, არ "უხდებაო", არამედ უბრალოდ ავტორს არა აქვს ამის უნარი, ჯერ არაა მხატვრული ლიტერატურის შესაქმნელად. და იმის ლაპრაკი რომ სადღაც კი არსებობენ ის წესები მაგრამ ჩვენ ჩვენი ადათებით ვმოქმედებთო უცხოური გვინდა, მავნე და მიუღებელია ჩვენთვსო, იგივეა რომ თქვა: სადღაც კი "გამოიგონეს" მიზიდულობის კანონი, მაგრამ ჩვენ ჩვენსას დავაწესებთო. უაზრობაა მოკლედ. ქვას რომ აიქნევ, იგი აუცილებლად დაგეცემა თავზე, ჰაერში არ ილივლივებს. მიშა, მიუხედავად იმის რომ ყველა შენი მოსაზრება საინტერსოა, მთლად ასე ვერ დაგეთანხმები. უფრო სწორად საერთოდ წინააღმდეგი ვარ. მაგისთვის არ ვართ აქ? ჯერ ერთი, ბაზარი არაა საქართელოშიო ეს არაა სწორი. რამდენი გაიყიდა "სპირალი" ან "დათა..." იცი? 100 000 ათასობით! დაწეროს ვინმემ ასეთი წიგნი წელიწადში ერთხელ, როგორც ამას გრიშემი, პატერსონი, გეიმანი, კინგი და სხვა წარმტებული ავტორები შვებიან და ნახავს თუ ვერ ირჩენს მაგ ხელობით თავს! თორემ ვიღაცას ერთხელ გამოუვიდა რამე და ამის გამი მთელი ცხოვრება ვარჩინოთ? კი კაცო, მოუჭიროს ხელი. არადა ეს ხალხი, მაგალითად პატერსონი, სამ-ოთხ თვეში წერს ოთხას გვერდიან წიგნს. არ მითხრა ახლა ესენი ნაგავია დენ ბრაუნივითო და არაა მაღალი ლიტერატურა, ღრუბლების დონემდე არაა ასულიო! რას გეტყვი იცი, ვინც მაგას ამბობს, უბრალოდ წერა არ იცის თორემ, ბოდიში და ტრაკზე არ იბწკენდა რომ მისი წიგნის გმირები ჰოლივუდის ეკრანზე ხორცშესხმული ენახა? ბოლოს და ბოლოს თუ ვინმეს ასე ეზიზღება თავისი ლიტერატურის ფულზე გაცვლა და ბესტსელერის შექმნა ასე იოლად მიაჩნია, დაწეროს ერთი ცალი და რომ შემოუვა ათი, ან ასი მილიონი იმ წიგნით, დაურიგოს ის ფული გაჭირვებულებს, ნათესავებს, ავადმყოფებს... თავად ხელსაც ნუ წააკარებს, ნუ წაიწყმედს თავს. რატომ არ შვება ამდენ სიკეთეს? შენ რომ არ გესიმოვნა იმ გვარის ასე ხსნება, ქნას იმ კაცმა ეს, რა, ჯინზე არ შვება, თავს არ "იმცირებს"? ყველა ის ნაწარმოები, რომელიც ახლა კლასიკაა, თავის დროზე ბესტსელერი იყო და ფულის გულისთვის წერდნენ დიკენსიც ჰიუგოც... იგივე დოსტოევსკი რამდენს ჯუჯღუნებდა, ტოლსტოის, გრაფია და 500 რუბლს უხდიან გვერდში და მე 250- ს, იმიტომ რომ მდაბიო ვარო! ანუ ეს კაციც ხედავ რით აფასებდა თავის ტექსტებს? მოკლედ, იმის თქმა მინდა, არაა თავის მოტყუება კარგი, არაა ეს ჭკვიანისთვის დამახასიათებელი და ჩვენ ხომ სულელბი არ ვართ, დავინახოთ ეს სამყარო ისე, როგორც იგი მოწყობილია, მოვიძროთ ფერადი სათვალე.
11. აზგოს მიერ აქ დადებული ნაწარმოებებით ნუ იმსჯელებთ. აქ მხოლოდ ერთობა და მეტი არაფერი.
აზგოს მიერ აქ დადებული ნაწარმოებებით ნუ იმსჯელებთ. აქ მხოლოდ ერთობა და მეტი არაფერი.
10. გამონაგონი, თხზვა, უდავოდ არის ნამდვილი მწერლის საჯილდაო ქვა და შესაძლოა, უფრო მნიშვნელოვანი ნაწილი მხატვრული პროზისა, ვიდრე სინამდვილის ასახვა , ნადვილი ამბის თხრობა, მაგრამ მხატვრული ნაწარმოები შეიძლება იყოს "ნაგავი" არა იმიტომ, რომ ის ეკუთვნის ამა თუ იმ ჟანრს, ჯგუფს თუ მიმდინარეობას, არამედ იმიტომ, რომ მწერალს აკლია ოსტატობა. ასე რომ "ნაგავი" შეიძლება იყოს ფორმალურად, მხატვრული პროზის ყველა კანონის დაცვით შექმნილი და შეთხზული ე.წ. კრეატიული ნაწარმოები. ასეთია უამრავი. ამ პუბლიკაციაში ავტორის კრიტიკა არ ეხება მხოლოდ ე.წ. "დეკორაციას". ავტორი აქ გულისხმობს ყველა "ნამდვილ ამბავს", სადაც არ არის თხზვა, გამონაგონი, რაც არ უნდა ოსტატობით იქნეს მოთხრობილი. არადა, ნამდვილ ამბავსაც გააჩნია. ყველას ერთ ქვაბში მოხარშვა, ისევე როგორც ყველა "კრეატიულის", არ შეიძლება. ცხოვრებაში ადამიანი შეიძლება ისეთი ტრაგიკული, დრამატული ან სასაცილო, ზოგადად - საინტერესო და ჭკუისასწავლებელი ამბის მომსწრე და მონაწილე გახდეს, რომ ვერცერთი კრეატივი ვერ შეედრება "ბევრი რამ ხდება, ჰოარციო ამ ქვეყანაზე, რაც ფილოსოფოსთ სიზმრადაც არ მოელანდებათ..." სიზმრადაც არ მოელანდებათ კრეატიულ მწერლებს. ამიტომ კიდევ ვიმეორებ საქმე იმაში არაა, ნამდვილ ამბავს ჰყვება ავტორი თუ თხზავს საქმე იმაშია - რას ჰყვება და როგორი ოსტატობით. ბულგაკოვის "ახალბედა ექიმის ჩანაწერები", რომელიც ფაქტიურად დღიურებია, ასევე ვიკენტი ვერესაევის ანალოგიური თხზულება, "გულაგის არქიპელაგი" "სახალინი" მირჩევნია ძალიან ბევრ გამონაგონს. და არა მარტო მე მირჩევნია. საინტერესოა. რა კომერციული თუ სხვა სახის წარმატება ხვდა წილად ამ სტატიის ავტორის თხზულებებს, რომლებიც სავარაუდოდ, მხატვრული პროზის შეთხზვის ყველა კანონების დაცვით არის შექმნილი... მოუტანა წარმატება კანონების ცოდნამ?
გამონაგონი, თხზვა, უდავოდ არის ნამდვილი მწერლის საჯილდაო ქვა და შესაძლოა, უფრო მნიშვნელოვანი ნაწილი მხატვრული პროზისა, ვიდრე სინამდვილის ასახვა , ნადვილი ამბის თხრობა, მაგრამ მხატვრული ნაწარმოები შეიძლება იყოს "ნაგავი" არა იმიტომ, რომ ის ეკუთვნის ამა თუ იმ ჟანრს, ჯგუფს თუ მიმდინარეობას, არამედ იმიტომ, რომ მწერალს აკლია ოსტატობა. ასე რომ "ნაგავი" შეიძლება იყოს ფორმალურად, მხატვრული პროზის ყველა კანონის დაცვით შექმნილი და შეთხზული ე.წ. კრეატიული ნაწარმოები. ასეთია უამრავი. ამ პუბლიკაციაში ავტორის კრიტიკა არ ეხება მხოლოდ ე.წ. "დეკორაციას". ავტორი აქ გულისხმობს ყველა "ნამდვილ ამბავს", სადაც არ არის თხზვა, გამონაგონი, რაც არ უნდა ოსტატობით იქნეს მოთხრობილი. არადა, ნამდვილ ამბავსაც გააჩნია. ყველას ერთ ქვაბში მოხარშვა, ისევე როგორც ყველა "კრეატიულის", არ შეიძლება. ცხოვრებაში ადამიანი შეიძლება ისეთი ტრაგიკული, დრამატული ან სასაცილო, ზოგადად - საინტერესო და ჭკუისასწავლებელი ამბის მომსწრე და მონაწილე გახდეს, რომ ვერცერთი კრეატივი ვერ შეედრება "ბევრი რამ ხდება, ჰოარციო ამ ქვეყანაზე, რაც ფილოსოფოსთ სიზმრადაც არ მოელანდებათ..." სიზმრადაც არ მოელანდებათ კრეატიულ მწერლებს. ამიტომ კიდევ ვიმეორებ საქმე იმაში არაა, ნამდვილ ამბავს ჰყვება ავტორი თუ თხზავს საქმე იმაშია - რას ჰყვება და როგორი ოსტატობით. ბულგაკოვის "ახალბედა ექიმის ჩანაწერები", რომელიც ფაქტიურად დღიურებია, ასევე ვიკენტი ვერესაევის ანალოგიური თხზულება, "გულაგის არქიპელაგი" "სახალინი" მირჩევნია ძალიან ბევრ გამონაგონს. და არა მარტო მე მირჩევნია. საინტერესოა. რა კომერციული თუ სხვა სახის წარმატება ხვდა წილად ამ სტატიის ავტორის თხზულებებს, რომლებიც სავარაუდოდ, მხატვრული პროზის შეთხზვის ყველა კანონების დაცვით არის შექმნილი... მოუტანა წარმატება კანონების ცოდნამ?
9. ისე, მე 5 ქულა დავწერე. გულწრფელობისთვის. ისე, მე 5 ქულა დავწერე. გულწრფელობისთვის.
8. ჩემის აზრით, ლიტერატურა არ შეიძლება გამოყენებითი ხელოვნება იყოს. არის ასეთებიც, მაგრამ ღმერთმა შეარგოთ. ჩემის აზრით, ლიტერატურა არ შეიძლება გამოყენებითი ხელოვნება იყოს. არის ასეთებიც, მაგრამ ღმერთმა შეარგოთ.
7. მე არ ვიცი, სხვა როგორ... მაგრამ პირადად ჩემთვის ნებისმიერი ლიტერატურული საიტი, ერთგვარი საცდელი პოლიგონია, სადაც ავტორი საკუთარი სურვილით მოდის, საკუთარ შესაძლებლობებს ამოწმებს და სხვის აზრს ისმენს...
ბეჭდური გამოცემებისგან განსხვავებით, აქ არავითარი შეზღუდვა არა აქვს ავტორს, - რედაქტორი ამ ნაწერებს არ ამოწმებს და არც ლიტმუშაკები კითხულობენ წინასწარ... ამდენად არასწორად მიმაჩნია იმ სივრცის კრიტიკა, სადაც არ არსებობს თვითმიზანი - აუცილებლად ღირებული მასალა შეთავაზოს მკითხველს.
რაც შეეხება ბეჭდური გამოცემების მონაწილეთა კრიტიკას, ეს უკვე სხვა საკითხია და პირველ რიგში ძალიან ცუდად ხვდება თვალს დოჩანაშვილის გაყვანა იმ კატეგორიაში, სადაც თანამედროვე ავტორები სახელდება, თუნდაც იმ პირობით, რომ იგი ლიდერია.
გააჩნია, რა კუთხით და ვინ აფასებს რაიმე პროდუქტს (მათ შორის, შემოქმედებითსაც). სრულიად ნორმალური ადამიანისთვის შეიძლება მაგალითად ბალეტი იყოს ნაგავი... რამდენიც გინდა, იმდენია, ვისთვისაც საერთოდ არ არსებობს მალერი, ბახი... აკადემიურ ჟანრებს რომ შევეშვათ, უამრავს წარმოდგენა არა აქვს, რა ხაზით ვითარდება თანამედროვე მხატვრობა და ასე შემდეგ...
აზგოს პოლიტიკა ჩემთვის ცნობილია, - თუ "ამისგან" ფული არ/ვერ კეთდება, ესე იგი, ნაგავია.
სადღაც ვეთანხმები, მაგრამ ძირ იდეას ვერაფრით ვღებულობ, რადგან თუნდაც "დავინჩის კოდი" - ამ საუკუნის პირველი ბუმბერაზი ლიტერატურული აფიორა (შორსა ვარ ტექსტის ქრისტიანული გაგებისგან), რეკორდულ შემოსავლებამდეა ასული, მაგრამ როგორც ლიტერატურა უსაშველოდ მდარეა.
ჩვენი პრობლემა ვფიქრობ, მაინც უბაზრობის (არარსებული ლიტერატურული ბაზრის) ბრალია და არა უავტორობის. ავტორი ნაკლებად მოტივირებულია - შეგნებულად, მთელი ცხოვრება დაუთმოს ლიტერატურულ მოღვაწეობას... მკითხველთა თითზე ჩამოსათვლელი რაოდენობა კი ვერ ეგუება ექსპერიმენტებს, რამდენადაც მისი მკითხველობის ჩამოყალიბების პროცესს არ აკონტროლებს არც ავტორიტეტი (ამისთანა საერთოდ არ არსებობს), არც სახელმწიფო სისტემა (ვინ, თორემ, კი!) და ვერც კერძო სექტორი, რომელიც იძულებულია დაკმაყოფილდეს არსებულს, მაგრამ უძლურია მართოს ეს პროცესი.
მე არ ვიცი, სხვა როგორ... მაგრამ პირადად ჩემთვის ნებისმიერი ლიტერატურული საიტი, ერთგვარი საცდელი პოლიგონია, სადაც ავტორი საკუთარი სურვილით მოდის, საკუთარ შესაძლებლობებს ამოწმებს და სხვის აზრს ისმენს...
ბეჭდური გამოცემებისგან განსხვავებით, აქ არავითარი შეზღუდვა არა აქვს ავტორს, - რედაქტორი ამ ნაწერებს არ ამოწმებს და არც ლიტმუშაკები კითხულობენ წინასწარ... ამდენად არასწორად მიმაჩნია იმ სივრცის კრიტიკა, სადაც არ არსებობს თვითმიზანი - აუცილებლად ღირებული მასალა შეთავაზოს მკითხველს.
რაც შეეხება ბეჭდური გამოცემების მონაწილეთა კრიტიკას, ეს უკვე სხვა საკითხია და პირველ რიგში ძალიან ცუდად ხვდება თვალს დოჩანაშვილის გაყვანა იმ კატეგორიაში, სადაც თანამედროვე ავტორები სახელდება, თუნდაც იმ პირობით, რომ იგი ლიდერია.
გააჩნია, რა კუთხით და ვინ აფასებს რაიმე პროდუქტს (მათ შორის, შემოქმედებითსაც). სრულიად ნორმალური ადამიანისთვის შეიძლება მაგალითად ბალეტი იყოს ნაგავი... რამდენიც გინდა, იმდენია, ვისთვისაც საერთოდ არ არსებობს მალერი, ბახი... აკადემიურ ჟანრებს რომ შევეშვათ, უამრავს წარმოდგენა არა აქვს, რა ხაზით ვითარდება თანამედროვე მხატვრობა და ასე შემდეგ...
აზგოს პოლიტიკა ჩემთვის ცნობილია, - თუ "ამისგან" ფული არ/ვერ კეთდება, ესე იგი, ნაგავია.
სადღაც ვეთანხმები, მაგრამ ძირ იდეას ვერაფრით ვღებულობ, რადგან თუნდაც "დავინჩის კოდი" - ამ საუკუნის პირველი ბუმბერაზი ლიტერატურული აფიორა (შორსა ვარ ტექსტის ქრისტიანული გაგებისგან), რეკორდულ შემოსავლებამდეა ასული, მაგრამ როგორც ლიტერატურა უსაშველოდ მდარეა.
ჩვენი პრობლემა ვფიქრობ, მაინც უბაზრობის (არარსებული ლიტერატურული ბაზრის) ბრალია და არა უავტორობის. ავტორი ნაკლებად მოტივირებულია - შეგნებულად, მთელი ცხოვრება დაუთმოს ლიტერატურულ მოღვაწეობას... მკითხველთა თითზე ჩამოსათვლელი რაოდენობა კი ვერ ეგუება ექსპერიმენტებს, რამდენადაც მისი მკითხველობის ჩამოყალიბების პროცესს არ აკონტროლებს არც ავტორიტეტი (ამისთანა საერთოდ არ არსებობს), არც სახელმწიფო სისტემა (ვინ, თორემ, კი!) და ვერც კერძო სექტორი, რომელიც იძულებულია დაკმაყოფილდეს არსებულს, მაგრამ უძლურია მართოს ეს პროცესი.
6. თუ არა ვცდები ბეთ-ავენის "ჟუბიე" არ მოგეწონათ თქვენ ბატონო აზგო ანუ ეგეც თქვენთვის ერთგვარი "ნაგავია"
არადა შესანიშნავი მოთხრობაა
ანუ "ნაგავი" ხშირად ნაგავი კი არაა, ბრილიანტია გააჩნია ვინაა იუველირი, რომელიც აფასებს ამ ნივთს.
ვერც იმაში ვერ დაგეთანხმებით რომ აქ კარგი ტექსტები არ იდება და ისიც არასწორი მოთხოვნა იქნებოდა ყოველდღე ან თუნდაც ყოველთვე იწერებოდეს შედევრები
ეს ბუნებაში გამორიცხულია თუ არა ვცდები ბეთ-ავენის "ჟუბიე" არ მოგეწონათ თქვენ ბატონო აზგო ანუ ეგეც თქვენთვის ერთგვარი "ნაგავია"
არადა შესანიშნავი მოთხრობაა
ანუ "ნაგავი" ხშირად ნაგავი კი არაა, ბრილიანტია გააჩნია ვინაა იუველირი, რომელიც აფასებს ამ ნივთს.
ვერც იმაში ვერ დაგეთანხმებით რომ აქ კარგი ტექსტები არ იდება და ისიც არასწორი მოთხოვნა იქნებოდა ყოველდღე ან თუნდაც ყოველთვე იწერებოდეს შედევრები
ეს ბუნებაში გამორიცხულია
5. ვეთანხმები გამყრელიძის დასკვნას:))) აზგო როგორც კი იპოვი რეცეპტს ''როგორ ვწეროთ კარგად''დააპატენტე და მილიონერი გახდები:)
ეს კრიტიკა პუბლიცისტიკა არაა:)
პრობლემები როცა გამოგაქვს,მაგალითად აუდიტს რომ აკეთებ რამისას:)მერე უწერ რეკომენდაციას ანუ ის რა პრობლემებიც იპოვე როგორ გამოსწორდეს:) ისე აუდიტის ფასი კაპიკია:))) ვეთანხმები გამყრელიძის დასკვნას:))) აზგო როგორც კი იპოვი რეცეპტს ``როგორ ვწეროთ კარგად``დააპატენტე და მილიონერი გახდები:)
ეს კრიტიკა პუბლიცისტიკა არაა:)
პრობლემები როცა გამოგაქვს,მაგალითად აუდიტს რომ აკეთებ რამისას:)მერე უწერ რეკომენდაციას ანუ ის რა პრობლემებიც იპოვე როგორ გამოსწორდეს:) ისე აუდიტის ფასი კაპიკია:)))
3. აზგო, მგონია მენემოს და ხუედიოსის პროზამ წესით (შენ) უნდა დაგაინტერესოს. ნახე, იქნებ აზრი შეიცვალო? :) მფრინავი ჰოლანდიელის ნაწერები შენ არ მოგეწონება აბა...
აზგო, მგონია მენემოს და ხუედიოსის პროზამ წესით (შენ) უნდა დაგაინტერესოს. ნახე, იქნებ აზრი შეიცვალო? :) მფრინავი ჰოლანდიელის ნაწერები შენ არ მოგეწონება აბა...
2. აქ იშვიათად ვკითხულობ პროზას, ხშირი იმედგაცრუების გამო. ეს კრიტიკა-პუბლიცისტიკის ჟანრში, საკმაოდ გაღიზიანებული (უფრო მეტად სამართლიანად) წერილი კი ნამდვილად მომეწონა. ბევრი მოგედავება, უთუოდ, განსაკუთრებით ცნობილი გვარების მონაკვეთში :)) მაგრამ წესით ყველა უნდა დაგეთანხმოს დეკორაციის ნაწილში. კარგია, ასეთი შეჯანჯღარება არ აწყენს აქაურობას და არამხოლოდ. ნაგავი, განმარტების მიუხედავად ცუდად მოხვდა თვალ-ყურს :) თუნდაც მასევე ვფიქრობდე, მაინც :) აქ იშვიათად ვკითხულობ პროზას, ხშირი იმედგაცრუების გამო. ეს კრიტიკა-პუბლიცისტიკის ჟანრში, საკმაოდ გაღიზიანებული (უფრო მეტად სამართლიანად) წერილი კი ნამდვილად მომეწონა. ბევრი მოგედავება, უთუოდ, განსაკუთრებით ცნობილი გვარების მონაკვეთში :)) მაგრამ წესით ყველა უნდა დაგეთანხმოს დეკორაციის ნაწილში. კარგია, ასეთი შეჯანჯღარება არ აწყენს აქაურობას და არამხოლოდ. ნაგავი, განმარტების მიუხედავად ცუდად მოხვდა თვალ-ყურს :) თუნდაც მასევე ვფიქრობდე, მაინც :)
1. აზგო,
ეტყობა მხოლოდ ჩემი ნაწერები იყო შენი კომენტარების ღირსი ხო ? მწარედ კი ისუსხებოდი ისე...
ჯაჯაღანა ხარ, მაგრამ დიდ პატივს გცემ. ავის და კარგის გარჩევა მიკუერძოებლად იცი. შენ ის ადამიანი ხარ, რომელიც ქოთანს სწორედ იქ მიაბამს ყურს, სადაც საჭიროა და არა ის, სადაც მოეხასიათება.
რა ვქნა ახლა მე, ახალი რომანის დადება დავიწყო შენმა კომენტარმა რომ გაიბრწყინოს? :))
ამაში 5 ქულა, რადგან სიმართლეა.
აზგო,
ეტყობა მხოლოდ ჩემი ნაწერები იყო შენი კომენტარების ღირსი ხო ? მწარედ კი ისუსხებოდი ისე...
ჯაჯაღანა ხარ, მაგრამ დიდ პატივს გცემ. ავის და კარგის გარჩევა მიკუერძოებლად იცი. შენ ის ადამიანი ხარ, რომელიც ქოთანს სწორედ იქ მიაბამს ყურს, სადაც საჭიროა და არა ის, სადაც მოეხასიათება.
რა ვქნა ახლა მე, ახალი რომანის დადება დავიწყო შენმა კომენტარმა რომ გაიბრწყინოს? :))
ამაში 5 ქულა, რადგან სიმართლეა.
|
|
მონაცემები არ არის |
|
|